I ejiriwo izu ụka na ụka ekweghị na Chineke kwurịtara ụka. O nwere ike ịbụ na ọ dịghị mmega ahụ ka mma iji wulite okwukwe mmadụ. Ihe kpatara ya bụ na enweghi uche bụ ihe ịrịba ama n'onwe ya nke ejiri ike karịrị nke mmadụ, n'ihi na mgbagwoju anya na ikpu ìsì ime mmụọ bụ njirimara nke onye isi ọchịchịrị. Enwere ụfọdụ ihe omimi nke ekweghị na Chineke enweghị ike idozi, ajụjụ ndị ọ na-enweghị ike ịza, na akụkụ ụfọdụ nke ndụ mmadụ na mmalite nke ụwa na-enweghị ike ịkọwapụta ya na sayensị nanị. Ma nke a ka ọ ga-agọnahụ site na ileghara isiokwu ahụ anya, ibelata ajụjụ dị n'aka ya, ma ọ bụ ileghara ndị ọkà mmụta sayensị anya bụ́ ndị na-agọnarị ọnọdụ ya ma na-ehotakwa nanị ndị mere ya. Ọ na-ahapụ ọtụtụ na-egbu mgbu asịrị n'ihi “echiche” ya.
AKWIKWỌ AH SC
N'ihi na-ekweghị na Chineke jụrụ ihe ọ bụla Chineke, sayensị n'eziokwu, ọ ghọrọ “okpukpe” ya. Nke ahụ bụ, o nwere okwukwe na ntọala nke nyocha sayensị ma ọ bụ "usoro sayensị" nke Sir Francis Bacon mepụtara (1561-1627) bụ usoro nke ga-emecha kpebie ajụjụ niile gbasara anụ ahụ na nke e chere na ọ bụ site na okike. I nwere ike ikwu na usoro sayensị bụ “emume” nke ekweghị na Chineke. Mana ihe na-egbu mgbu bụ na ndị tọrọ ntọala sayensị nke oge a fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ha niile ndị edemede, gụnyere Anụ ezi:
Ọ bụ eziokwu, na ntakịrị ihe ọmụma na-eme ka uche mmadụ ghara ikwenye na Chineke, ma omimi dị omimi na-ewetara uche mmadụ banyere okpukpe; n’ihi na ebe uche mmadụ na-elekwasị anya n’ihe nke abụọ na-agbasasị, o nwere ike izu ike n’ime ha oge ụfọdụ, ma ghara ịga n’ihu; ma mgbe ọ hụrụ n'agbụ ha nke jikọrọ onwe ha, ma jikọọ ọnụ, ọ ga-enwerịrị efega Providence na Chi. -Sir Francis Bacon, Nke ekweghị na Chineke
Amabeghị m onye na-ekweghị na Chineke ga-enwe ike ịkọwa etu ụmụ nwoke dịka Bacon ma ọ bụ Johannes Kepler — ndị guzobere iwu gbasara usoro mbara igwe n’anyanwụ; ma ọ bụ Robert Boyle — onye guzobere iwu gas; ma ọ bụ Michael Faraday — onye ọrụ ya banyere ọkụ eletrik na ndọta gbanwere ihe ọmụmụ physics; ma ọ bụ Gregor Mendel — onye tọrọ ntọala nke mgbakọ na mwepụ nke mkpụrụ ndụ ihe nketa; ma ọ bụ William Thomason Kelvin — onye nyere aka tọọ ntọala nke physics nke oge a; ma ọ bụ Max Planck - nke a ma ama maka ọtụtụ ihe; ma ọ bụ Albert Einstein - onye gbanwere echiche na mmekọrịta ahụ 
n'agbata oge, ike ndọda, na ntụgharị okwu ka ọ bụrụ ume… etu ndị amamiihe amamịghe ha niile siri chọọ iji nlezianya, nlezianya na ebumnobi na-enyocha ụwa. nwere ike ikwenye na ịdị adị nke Chineke. Kedụ ka anyị ga-esi were ndị nwoke a na nchepụta echiche ha nke ọma ma ọ bụrụ na, n'otu aka, echee na ha nwere amamihe, na n'akụkụ nke ọzọ, "nzuzu" zuru oke ma na-eme ihere site na iweda onwe ha ala ikwere na chi? Nkwado mmekọrịta mmadụ na ibe ya? Brain saa? Clerical uche akara? O doro anya na ndị ọkà mmụta sayensị a nwere ike ịnụ “ụgha” buru ibu ka theism? Ikekwe Newton, onye Einstein kọwara dị ka "onye nwere amamihe, onye kpebiri ụzọ echiche Western, nyocha, na omume ruo n'ókè nke na ọ dịghị onye ọ bụla tupu oge ya emetụ" na-enye ntakịrị nghọta banyere ihe uche ya na onye ọrụ ibe ya bụ:
Amaghị m ihe m nwere ike ịpụta na ụwa; ma nye m onwe m ọ dịka m dịka nwatakịrị nwoke na-egwu egwu n'ụsọ mmiri, na-atụgharị onwe m ugbu a wee na-achọta obere okwute na-adịchaghị mma ma ọ bụ mkpụmkpụ mara mma karịa nke nkịtị, ebe oke osimiri nke eziokwu dina ihe achọtaghị n'ihu m... Ezi Chineke ahu di ndu, nwee ọgụgụ isi, dịkwa ike. Oge ya ruru site na mgbe ebighị ebi ruo mgbe ebighị ebi; Ọnụnọ ya site na enweghị njedebe ruo na njedebe. Ọ na-achị ihe niile. -Memoirs nke ndu, edemede na nchoputa nke Sir Isaac Newton (1855) nke Sir David Brewster (Mpịakọta nke Abụọ. 27); Nchịkwa, Nke Abụọ
Na mberede, ọ bịara ghọtakwuo. Ihe Newton na ọtụtụ ndị gara aga na ndị sayensị mechara nwee ọtụtụ ndị sayensị enweghị taa ịdị umeala n'obi. N'ezie, ọ bụ ịdị umeala n'obi ha mere ka ha ghọta n'ụzọ doro anya na okwukwe na ọgụgụ isi adịghị emegiderịta onwe ha. Ihe mgbu na-egbu mgbu bụ na nchọpụta sayensị ha -nke ndị na-ekweghị na Chineke na-asọpụrụ taa- ha na Chineke juputara. Ha bu Ya n'obi mgbe ha mepere uzo ohuru nke ihe omuma. Ọ bụ ịdị umeala n’obi nyeere ha aka ‘ịnụ’ ihe ọtụtụ ọgụgụ isi taa na-apụghị ịnụ.
Mgbe o gere nti n’ozi okike na n’uche nke ako na uche, mmadu puru iru n’ezi okwu banyere idi adi nke Chineke, ihe kpatara na njedebe nke ihe nile. -Catechism nke Chọọchị Katọlik (CCC), n. Ogbe 46
Einstein nọ na-ege ntị:
Achọrọ m ịma otu Chineke siri kee ụwa, enweghị m mmasị na nke a ma ọ bụ na ihe ịtụnanya ahụ, na ụdịdị ihe a ma ọ bụ nke ahụ. Achọrọ m ịmata echiche Ya, ihe ndị ọzọ bụ nkọwa. -Ronald W. Clark, Ndụ na Oge nke Einstein. New York: Publọ Ọrụ Na-ebipụta Worldwa, 1971, p. 18-19
Ikekwe ọ bụghị ihe ndabara na ka ndị ikom a gbalịsiri ike ịsọpụrụ Chineke, Chineke kwanyeere ha ùgwù site n'iwepụ ihe mkpuchi ahụ n'ihu, na-eme ka ha ghọtakwuo atụmatụ dị iche iche nke okike.
Enweghi ike inwe ezi ndiiche di n'etiti okwukwe na uche. Ebe ọ bụ na otu Chineke ahụ na-ekpughe ihe omimi na-akụnye okwukwe enyewo ìhè nke uche n'echiche mmadụ, Chineke enweghị ike ịgọnahụ onwe ya, eziokwu agaghịkwa emegide eziokwu… A na-eduzi ndị na-enyocha obi umeala ma nọgidesie ike na-enyocha ihe nzuzo nke okike. , na aka Chineke n’agbanyeghi n’onwe ya, nihi na obu Chineke, onye chebere ihe nile, onye me ka ha buru ihe ha bu, -CCC, n. Ogbe 159
Na-achọ ụzọ ọzọ
Ọ bụrụ na gị na onye ekweghị na Chukwu kwurịtara okwu, ị ga - achọpụta n’oge na - adịghị anya na enweghị akaebe ọ bụla ga - eme ka ha kwenye na ịdị adị nke Chukwu, n’agbanyeghi na ha na - ekwu na ha “meghere” Chineke ụzọ gosi onwe ya N'agbanyeghị nke ahụ, ihe Chọọchị kpọrọ "ihe akaebe"…
… Ọlu ebube nke Kraist na ndi nsọ, amụma, uto na nsọ nke Nzukọ nsọ, na ịmị mkpụrụ na kwụsie ike… -CCC, n. Ogbe 156
Onye na-ekweghị na Chineke na-ekwu na ọ bụ “wayo ndị na-atụ egwu Chineke.” Enwere ike ịkọwa ọrụ ebube nke Kraịst na ndị nsọ niile, dị ka ha na-ekwu. Ọrụ ebube ndị a rụrụ n’oge a nke etuto ahụ na-apụ n’anya ozugbo, ndị ntị chiri na-anụ ihe, ndị ìsì hụrụ ụzọ, na ọbụna ndị nwụrụ anwụ ka a na-akpọlite n’ọnwụ? Ọ dịghị ihe karịrị nke mmụọ n’ebe ahụ. O nweghi ihe o mere ma ọ bụrụ na anwụ ga-ete egwu na mbara igwe ma gbanwee agba dị iche iche megidere iwu nke physics dị ka ọ mere na Fatima n'ihu ihe dị ka mmadụ puku iri asatọ, 80 ndị Kọmunist, ndị ekwe ekwe, na ndị ọrụ mgbasa akụkọ… ha niile kọwara ya, ka onye ekweghị na Chineke kwuru. Nke ahụ na-aga maka ọrụ ebube Eucharistic ebe Onye ọbịa ahụ tụgharịrị n'ezie obi anụ ahụ ma ọ bụ gbaa ọbara nke ukwuu. 
Ọrụ Ebube? Naanị ihe anomaly. Amụma oge ochie, dị ka ihe dị ka narị anọ ma ọ bụ na Kraịst mezuru na Mmasị Ya, Ọnwụ, na Mbilite n’Ọnwụ Ya? Arụpụtara. M amụma buru ibu nke Nwanyị a gọziri agọzi nke mezuru, dị ka ọhụụ zuru ezu na amụma nke igbummadu enyere ụmụaka na-ahụ ụzọ nke Kibeho tupu mgbukpọ Rwandan? Ndaba. Ahụ na-ere ure nke na-eme ka isi ísì ma ghara ire ere mgbe ọtụtụ narị afọ gasịrị? A aghụghọ. Uto na idi nso nke ndi uka, ndi gbanwee Europe na mba ndi ozo? Akụkọ na-enweghị isi. Nguzosi ike ya n'ime narị afọ niile dịka Kraịst kwere nkwa na Matiu 16, ọbụnadị n'etiti nkwutọ na-apụ apụ? Naanị echiche. Ahụmahụ, akaebe, na ndị akaebe — ọ bụrụgodị na ha ruru ọtụtụ nde? Nnukwu ihe. Nyocha gbasara uche. Nduhie onwe.
Nye onye na-ekweghị na Chineke eziokwu aputaghi ihe obula ma oburu na ejiri ihe ndi mmadu meputara ma nyocha ya nke onye sayensi tinyeworo okwukwe dika uzo di nkpa iji kowa ihe.
Ihe dị ịtụnanya bụ n’ezie na ekweghị na Chineke nwere ike ileghara anya na ọtụtụ ndị maara ihe na ngalaba sayensị, agụmakwụkwọ, na ndọrọ ndọrọ ọchịchị taa abụghị nanị na ha kwere na Chineke, mana ọtụtụ nwere converted na Iso Christianityzọ Kraịst si ekweghị na Chineke. E nwere ụdị mpako ọgụgụ isi na-egwu egwu ebe onye na-ekweghị na Chineke na-ahụ onwe ya dịka "ịmara" ebe ndị niile na-akwado ya bụ isi ihe ọgụgụ isi nke ndị agbụrụ ọhịa a na-ese ihu na-arapara na akụkọ ifo oge ochie. Anyị kwenyere nanị n'ihi na anyị enweghị ike iche.
Ọ na-echetara anyị ihe ahụ Jizọs kwuru:
Ọ bụrụ na ha agaghị ege Mozis na ndị amụma ntị, a gaghịkwa eme ka ha kwenye ma ọ bụrụ na mmadụ ga-esi na ndị nwụrụ anwụ bilie. (Luk 16:31)
Ndi odu ntak en̄wen emi etiede nte ke mbon oro mhenịmke ke Abasi do ẹsika ekese n̄kpọ ke ini ẹkụtde uyarade oro akande ukeme owo? Otu nwere ike ikwu na anyị na-ekwu maka ebe ndị mmụọ ọjọọ siri ike. Ma, ọ bụghị ihe niile bụ ndị mmụọ ọjọọ. Mgbe ụfọdụ, ụmụ mmadụ, ndị e nyere onyinye nke nnwere onwe ime nhọrọ, na-abụ nanị ndị mpako ma ọ bụ ndị isi ike. Ma mgbe ụfọdụ, ịdị adị nke Chineke bụ ihe nhịahụ karịa ihe ọ bụla ọzọ. Nwa nwa nke Thomas Huxley, onye ya na Charles Darwin rụkọrọ ọrụ kwuru, sị:
Echere m na ihe kpatara anyị ji amali elu na mmalite nke ụdị bụ n'ihi na echiche nke Chineke gbochiri mmekọahụ anyị. -Whistleblower, February 2010, Mpịakọta nke 19, Nke 2, p. 40.
Prọfesọ nkà ihe ọmụma na Mahadum New York, Thomas Nagel, na-ekwupụta echiche a na-enwekarị n'etiti ndị na-ekweghị n'echiche evolushọn n'enweghị Chineke:
Achọrọ m ka ekweghị na Chineke bụrụ eziokwu ma na-eme ka m nwee obi erughị ala site na eziokwu nke ụfọdụ ndị nwere ọgụgụ isi na ndị maara nke ọma ndị m maara bụ ndị kwere ekwe n'okpukpe. Ọ bụghị naanị na m ekwenyeghị na Chukwu, ma, na-eche, na m ziri ezi na nkwenkwe m. Ọ bụ na m nwere olileanya na Chineke adịghị! Achoghi m ka Chineke di; Achọghị m ka eluigwe na ụwa dịrị otú ahụ. - Ibid.
N'ikpeazụ, ụfọdụ n'ime ime ihe n'eziokwu na-enye ume ọhụrụ.
EZI EZI
Onye mbụ oche nke evolushọn na Mahadum London dere na a nabatara evolushọn…
… Ọ bụghị n'ihi na enwere ike igosipụta ihe akaebe nwere ike ịbụ eziokwu kama ọ bụ n'ihi na naanị ihe ọzọ, ihe okike pụrụ iche, bụ ihe ịtụnanya. - - DMS Watson, Whistleblower, February 2010, Mpịakọta nke 19, Nke 2, p. 40.
N'agbanyeghị nke ahụ, ọbụnadị nkatọ n'ezi echiche nke ndị na-akwado evolushọn, enyi m na-ekweghị na Chineke dere:
Denygọnarị evolushọn ga-abụ akụkọ ihe mere eme banyere ndị na-agọnahụ mgbukpọ ahụ.
Ọ bụrụ na sayensị bụ “okpukpe” ekweghị na Chineke dị ka a pụrụ isi kwuo ya, evolushọn bụ otu n’ime ozi ọma ya. Mana ihe nhụjuanya na-egbu mgbu bụ na ọtụtụ ndị sayensị evolushọn n’onwe ha kwenyere na o doro anya etu e si kee mkpụrụ ndụ izizi mbụ hapụ sọọsọ mbụ arụ ụlọ, ma ọ bụ ọbụlagodi etu esi malite “Big Bang”.
Iwu thermodynamic na-ekwu na mkpokọta nke ihe na ume na-adịgide adịgide. Ọ gaghị ekwe omume ịmepụta ihe na-enweghị itinye ike ma ọ bụ ihe; n’otu aka ahụ, ọ gaghị ekwe omume imepụta ume n’emebighị ihe ma ọ bụ ume. Iwu nke abụọ nke thermodynamics na-ekwu na entropy zuru ezu na-agaghị arị elu; eluigwe na ala aghaghị ịgagharị n'usoro gaa n'ọgba aghara. Principleskpụrụ ndị a na-eduga ná nkwubi okwu na ụfọdụ ihe a na-ekeghị eke, irighiri, ihe, ma ọ bụ ike bụ maka ike ihe niile na ume na inye usoro izizi na ụwa. Ma usoro a ọ sitere na Big Bang ma ọ bụ site na nkọwa nke edemede nke Jenesis abaghị uru. Ihe dị oke mkpa bụ na ọ ga-enwerịrị ụdị ekeghị eke nwere ikike ịmepụta ma nye iwu. - Bobby Jindal, Chi nke ekweghị na Chineke, Ndi Katoliki
Ma n'agbanyeghị nke ahụ, ụfọdụ ndị na-ekweghị na Chineke na-ekwusi ike na “ịgọnahụ ozizi evolushọn ga-abụ onye e ji ike mmụọ ya jọọ n'akwụkwọ ahụ.” Nke ahụ bụ, ha etinyewo a okwukwe okpu n'ime ihe ha na-enweghị ike igosi. Ha kwenyesiri ike n'ike nke sayensị, dịka a ga - asị na ọ bụ okpukperechi, ọbụlagodi mgbe ọ na - enweghị ike ịkọwa ihe enweghị atụ. N'agbanyeghịkwa ọtụtụ ihe àmà ndị na-egosi na e nwere Onye Okike, ha na-ekwusi ike na ihe mbụ kpatara eluigwe na ala bụ nnọọ na ọ pụghị ịbụ Chineke, n'ezie, na-agbahapụ echiche n'ụzọ na-ezighị ezi. Onye ekweghị na Chineke, ugbu a, abụrụla ezigbo ihe ọ na-eleda anya na Iso Christianityzọ Kraịst: a onye isi ala. Ebe onye Kraist puru ijusi ike na nkowa nke ihe okike na ubochi isii, onye ekwegh ekwe na Chineke ekweghide ihe okwenyere na onodu ya site na ngbasa ozi nke cle ma obu na olu ebube, nakweko echiche nke ndi n'echebara ihe anya. Uzo na-ekewa ndị isi abụọ dị warara n'ezie. Atheist aburula onye eziokwu denier.
Na nkowa di omimi banyere “egwu okwukwe” nke ezi uche di na ya no na udi echiche a, Robert Jastrow, onye ana akpo astrophysicist nke a ma ama n’uwa nile, kowara uche ndi sayensi nke oge a:
Echere m na akụkụ nke azịza ya bụ na ndị ọkà mmụta sayensị enweghị ike ịnagide echiche nke ihe okike na-enweghị ike ịkọwa, ọbụlagodi na oge na ego na-akparaghị ókè. E nwere ụdị okpukperechi na sayensị, ọ bụ okpukperechi mmadụ kwenyere na usoro na nkwekọ dị n’eluigwe na ụwa, na mmetụta ọ bụla ga-enwerịrị ihe kpatara ya; e nweghị ihe mbu kpatara… Okpukpe okpukpe a nke onye ọkà mmụta sayensị na-emebi site na nchọpụta nke ụwa nwere mmalite n'okpuru ọnọdụ nke iwu physics a ma ama anaghị adaba, yana ngwaahịa nke ike ma ọ bụ ọnọdụ anyị enweghị ike ịchọpụta. Mgbe nke ahụ mere, ndị ọkà mmụta sayensị enweghịzi njikwa. Ọ bụrụ na ọ nyochaa ihe ọ pụtara n'ezie, ọ ga-enwe obi mgbawa. Dị ka ọ dị na mbụ mgbe nsogbu chere gị ihu, uche na-eme site na ileghara ihe ọ pụtara anya- na sayensị nke a maara dị ka "ịjụ ịkọ nkọ" - ma ọ bụ na-enweghị isi mmalite ụwa site n'ịkpọ ya Big Bang, dị ka a ga - asị na Eluigwe na Ala bụ ihe ọkụkụ… Maka onye sayensị nke biri site n'okwukwe na ike nke uche, akụkọ ahụ kwụsịrị dị ka nrọ ọjọọ. O meela ka ugwu n ofamaghi ihe; ọ na-achọ imeri elu nke kachasị elu; ka ọ na-adọkpụ onwe ya n’elu oke nkume ikpeazụ, ndị otu na-ahụ maka ihe ọmụmụ okpukpe ndị nọdụrụ kemgbe ọtụtụ narị afọ kelere ya. -Robert Jastrow, onye isi ntọala NASA Goddard Institute for Space Studies, Chineke na Igwe, Ndị Ọgụgụ Akwụkwọ Inc., 1992
Ihe na-egbu mgbu, n'ezie.
