NA NGA WAI he huringa raupaputanga nui ka tupu i te ao me ta tatou ahurea tata ki te haora. Kaore e nui te titiro atu ki te mohio ko nga whakatupato a nga matakite i whakapaa mo nga rautau maha kei te hora haere inaianei tonu. Na he aha i arotahi ai ahau ki te whakatumatuma tuwhena i roto i te Haahi i tenei wiki (kaua e whakahua liberalism tuwhena na roto i te haamaruaraa tamarii)? Na te mea ko tetahi o nga kaupapa kua tohuhia ko te haere mai wehenga. Ki te tahuri iho hoki tetahi whare ki a ia ano, ka kore hinga, ” Kua akamatakite a Iesu.
Te mana‘o nei vetahi e feia paruru ratou i te parau mau, inaha, e ino rahi to ratou. No te mea ka taea e te aroha me te pono e kore kia wehea. Ko nga mea e kiia nei ko "maui" ka kaha ki te whakanui i te aroha me te kore o te pono; ko te "tika" ka kaha ki te whakanui i te pono me te kore o te aroha. Ka whakaaro raua he tika raua. E rua i pakaru te Rongopai no te mea ko te Atua e rua.
No reira, i roto i etahi atu, ko te mea kotahi hei whakakotahi i a tatou—te Karakia Tapu—ko te mea e wehewehe ana…
TE MAHI
Ko te Mass te huihuinga tino whakamiharo o ia ra ka tupu i runga i te whenua. Ko te mea tuatahi ko te kupu whakaari a Ihu kia noho tonu ki a tatou "tae noa ki te mutunga o te ao" kua tutuki:[1]Matt 28: 20
Ko te Eucharist ko Ihu e tuku katoa ana i a ia ano ki a tatou ... te Eucharist "ehara i te inoi takitahi, i te wheako wairua ataahua" ... he "whakamaharatanga, ara, he tohu e whakaatu ana i te huihuinga o te mate me te aranga o Ihu. Ko te taro ko tona tinana i homai, ko te waina ko tona toto i ringihia. —POPE FRANCIS, Angelus 16 no Atete 2015; Catholic News Agency
No reira te Eucharist, ta Vaticana II i haapapu, “te tumu e te tumu o te oraraa kerisetiano”. [2]Lumen Gentium kaore. 11 No reira, te lituria “tei te tihi o te mau ohipa a te Ekalesia; ko te momotuhi hoki i puta mai ai tona kaha katoa.”[3]Ko te Katorika o te Hahi Katorika, kaore. 1074
Na, mehemea ko Hatana ahau, e toru nga mea ka whakaekea e ahau: te whakapono ki te Eucharist; te Autahu'araa Mo'a; me te karakia e whakaatu ana i a te Karaiti, na reira, ka tapahia "te momotuhi" i puta mai ai te mana katoa o te Hahi.
WATICAN II — HE WHAKAUTU HEIHI
He teka te whakaaro ko te oranga o te Hahi i mua i te Vatican II. Kua pai kee te mahi o te ao hou. He maha nga wahine i mutu te mau arai ki te Karaiha Latin i mua noa atu i te tononga o te Kaunihera.[4]cf. “Nahea te Wahine i Te Mahunga o Te Whare Karakia”, katoliko.com Kua ki tonu nga Pews, engari 
ka nui haere te momotu o nga ngakau. Kei te pahū te hurihanga o te moepuku, ka whai pakiaka nga puku ki roto i te whanau. I puta mai te ahua o te ahua wahine. I timata te pouaka whakaata me te kiriata ki te wero i nga tikanga morare. A, ma te kore e mohiohia e te hunga pono, kei te piri nga tohunga konihi ki a ratou tamariki. Ma te maamaa noa, noa ’tu e mea ino roa, e rave rahi tei haere i te pureraa “no te mea o ta to ratou mau metua ïa i rave”. I korero tetahi tohunga me utu e ia ana tama o te aata he nikel kia tae mai ai.
I kite tetahi tangata ko enei katoa he kino mo te kahui. Ua haaputuputu te pâpa St. John XXIII i te Apooraa Vaticana Tuarua ma ta ’na mau parau tuiroo:
Kei te hiahia ahau ki te whakatuwhera i nga matapihi o te Haahi kia kite tatou i waho kia kite nga tangata i roto!
I kite nga Matua o te Kaunihera e tika ana kia whakarereketia e te Hahi tana huarahi mahi minita kia kore ai e tipu haere te tai o te mangere me te tutu, tae atu ki te whakatikatika i te Karakia. Ko ta ratou i whakaaro ai, me te aha i muri mai, e rua nga mea rereke. I tuhia e tetahi kaititiro:
… I roto i te pono pono, ma te whakamana i nga Radicals radicals ki te mahi i nga mea kino rawa, na Paul VI, ma te mohio, ma te kore mohio ranei, i whakamana te hurihanga. —Mai i Te Taone Ngaro, Revolution i roto i te Hahi Katorika, Anne Roche Muggeridge, wh. 127
HE WHAKATAUTANGA… EHARA HE WHAKAARO
Ua riro mai te reira ei “hurihuriraa” o te mau liturique, eiaha râ ei “faahou” noa. I roto e rave rahi mau vahi, ua riro te Mass ei rave‘a no te faatupu i te hoê tabula ohipa no teie nei tau e i muri a‘e e tauturu te reira i te hoê haereraa rahi o te mau Katorika mai roto mai i te mau parahiraa, te opaniraa e te tahoêraa o te mau paroita, e mea ino roa ’tu â, te faaauraa i te Evanelia e te topa-roa-raa i te pae morare.
I etahi Pariha, 
ka tukitukia nga whakapakoko, ka tangohia nga tohu, ka taraihia nga aata teitei, ka werohia nga reera o te hui, ka tihorea te parakihe, ka werohia nga kakahu purepure, ka purei nga waiata tapu. “Ta te mau Communiste i rave i roto i ta matou mau ekalesia na roto i te haavîraa,” ta te tahi mau taata ěê no Rusia e no Polonia i tapao, “o ta outou ïa e rave nei!” E rave rahi mau perepitero tei faatia atoa mai i te parareraa o te mau tane tane i roto i ta ratou mau fare haapiiraa tuatoru, te mau haapiiraa faaroo tuutuu ore, e te au ore i te mau haapiiraa tumu i turai ai e rave rahi mau taurearea itoito i te ere-roa-raa i to ratou faaroo. I roto i te kupu, ko nga mea katoa e karapoti ana, tae atu ki te karakia, kei te takahia.
Engari ko te "hou" Mass, he rawakore ano, i noho tonu tika te Kupu a te Atua i panuitia tonutia. Ko te Kupu hanga kikokiko i tukua tonutia ki tana wahine marena hou. Koia ahau i noho ai i aua tau katoa. I reira tonu a Ihu, a ko te mutunga ko te mea nui.
TE PUTANGA
Te vai ra te hoê mana‘o taa maitai, e ere râ i te mea tano no te taivaraa tei vavahi i te Ekalesia. Kua pakaru ano te takere o te Barque of Peter. Na te wairua kei muri kei te whai mana.
Kia tika taku korero… Aroha ana ahau ki nga rama, parakihe, tohu, pere, potae, albs, Gregorian Chant, polyphony, aata teitei, Reera Whakawhitiwhiti… Aroha ana ahau katoa! E mea peapea mau, e ati mau, i te mea e ua faarue-taue-hia te tahi o teie mau mea mai te mea ra e tei “te e‘a” te reira. He aha ratou, i roto i te meka, he wahangu reo i whakapuaki i te Mea ngaro a te Atua, i te Eucharist Tapu, i te Huihuinga o te Hunga Tapu me etahi atu. Ko te hurihanga liturgical kaore i whakahou i te Mass i te whakakore i te nuinga o te reo me tona ataahua i mau i runga i nga parirau o nga tohu tapu. E pai ana kia kaua e pouri noa tera, engari me mahi ki te whakaora.
Kia tutuki ai te mahi a te ruruhi me te whakarereketanga o te mahi, he mea tika kia uru nga hepara me nga reimana ki te tikanga me te reo tohu, tae atu ki nga mahi toi, waiata me nga puoro i te mahi o te mea ngaro e whakanuihia ana, ara te noho puku. Ko te Catechism o te Ekalesia Katorika maana e tango te huarahi pakiwaitara hei whakaatu i te liturgy, e haangai ana i nga karakia me nga tohu. Mystagogy: he huarahi pai tenei ki te whakauru ki te mea ngaro o te liturgy, i te korerotanga ora me te Ariki i ripekatia, kua ara ake ano. Ko te tikanga o te Mystagogy ko te kimi i te koiora hou i whakawhiwhia ki a maatau i te Iwi o te Atua na roto i nga Hakarameta, me te kite tonu i te ataahua o te whakahou. -Pope Francis, Korero ki te Huihuinga Plenary o te Huihuinga mo te Whakapono Tapu me te Whakaakoranga mo nga Hakarameta, Hui-tanguru 14th, 2019; Vatican.va
Tera râ, te vai ra te tahi atu pahonoraa tei ore i iti te ino i te oraraa o te Ekalesia. Na tera te whakapae i te Kaunihera Tuarua o Vatican (kaore i te hunga taiva me te hunga titorehanga) mo nga mea katoa. A tuarua, ki te kii kua kore te ahua hou o te Ordinario o te Mihi—katahi ka tawai, ko nga minita, me nga rau miriona reimana e uru ana ki roto. “We ko te 'toenga'" e kii ana enei tohunga. Te toenga o tatou? E kii ana, ki te kore e tino whakamaramatia, kei runga tatou i te huarahi whanui e ahu atu ana ki te reinga.
Ehara i te mea rereke te kite i nga whakaahua i runga i nga paapori pāpori o nga tohunga e mau ana i te ihu hangareka, i nga kaikanikani ranei e omaoma ana i roto i te whare tapu. Ae, he "mahi" liturgical enei kaore i whakaaetia. Engari ko enei whakaahua ka whakaatuhia me te mea koinei te täkupu i roto i nga Pariha Katorika. Ehara i te mea. Kaore ano kia tata. He pono, he mea whakamiharo 
he whakaraerae me te wehewehe ki te kii. He whakaeke mo nga miriona o nga Katorika pono me nga mano o nga episekopo me nga piriti e uru ana ma te pono, te aroha, me te whakaute ki te patunga tapu o te Mihi i roto i te Ordo Missae. Ko te mea he maha o tatou kua noho ki roto i o tatou whare karakia mo nga tekau tau, tera pea e mau tonu ana i etahi wa he iti ake i te "ahuaahua" wheako karakia (no te ngohengohe) kia taea ai te kawe mai i nga oranga me nga whakahoutanga ka taea e tatou ki o tatou paroha e heke haere ana, he mea whakamihi—ehara. he taupatupatu. Kaore matou i whakarere i te kaipuke.
Ano, ko te tikanga Latin, Tridentine ranei anake kotahi o te tini.
Inaha, e whitu nga whanau o nga korero liturgical i roto i te Hahi: Latin, Byzantine, Alexandrian, Syriac, Armenian, Maronite, and Caldean. He maha nga huarahi ataahua me te rereke ki te whakanui me te whakaatu i te patunga tapu o te Angaanga puta noa i te ao. Engari, he pono, koma katoa ratou whakaritea ki te "Liturgy Atua" e tupu ana i te Rangi:
I nga wa katoa ka hoatu e nga mea ora te kororia, te honore, me te whakawhetai ki tera e noho ra i runga i te torona, e ora nei ake ake, ka takoto nga kaumatua e rua tekau ma wha ki mua i tera e noho ra i runga i te torona, ka koropiko ki a ia e ora tonu ana ake ake. ; Ua tuu ratou i to ratou korona i mua i te terono, ma te himene e, “E au oe, e to matou Fatu e to matou Atua; ia noaa ia ’na te hanahana e te tura e te mana…” (Apo 4:9-11).
Ko te whawhai mo wai te karakia tino ataahua he rite ki nga tamariki e rua e ngangare ana i mua i o raua matua mo wai ko wai te mea pai. Ae, he pai ake te tuakana o te tuakana… engari he "toi" o nga tamariki iti ki te aroaro o te Atua. Ko ta te Matua e kite ana ko te aroha e inoi ana tatou, ehara i te mea he pehea te tika o ta tatou tae i roto i nga rarangi.
He Wairua te Atua: me karakia hoki nga kaikarakia ki a ia i runga i te Wairua a pono. ( Ioane 4:24 )
EHARA KO NGA RIBIRA ANAKE ME WHAKATATA
No reira, ko Pope Francis, hei upoko o to tatou whare, i tika ki te whakatika…
…ko te hunga i te mutunga ka whakawhirinaki ki o raatau ake mana me te kaha ake i etahi atu na te mea ka mau ratou ki etahi ture, ka noho pono ranei ki tetahi momo Katorika o mua [me te] whakaaro tika o te whakaakoranga me te ako [e] arahi ana ki te mahi nanakia. me te mana rangatira… -Evangelii Gaudium, kaore. 94
Arā, tera ano etahi kei tera pito o te tuāwhiorangi mai i nga "liberals" ko wai hoki patu patu te Mass.
Kua korero ahau ki etahi tangata i mua tata nei kua tino pa ki te raweke me te whakamahi i te Tridentine Mass ataahua ki te whakamataku me te whakawehi i etahi atu ki nga haerenga hara, ki te whakapae he titorehanga tae noa ki te ahi reinga. Ka kii tetahi kaipanui:
Kei te whakaora matou i muri i te wehe atu i te hahi Latino, na te hunga reimana. I tino aroha ahau ki nga tohunga me te Mass Tridentine. Engari i whakatauhia nga tangata i haere ki te Ordinary Mass, kua mamae nga tamariki i te kaha, me etahi atu.. Kaore au i kaha ki te tango atu, ka rite ki te waiho e ahau he karakia. I mahara ahau i kino ahau ki aku tamariki. Engari, he akoranga nui. I tenei wa kaore matou e oma ki nga huihuinga katoa i te whare karakia engari me whakaroa, ka ora i o maatau oranga ki te whakauru i to tatou whakapono ka taea. Ka whakarongo ahau inaianei ki a maatau tamariki pakeke me te ngana kia kaua e pana atu i a raatau karakia ki a raatau i nga wa katoa… ka waiho e au kia tipu. Te pure nei au, ma te ore e haapeapea i te mea e tia ia ’u ia rave ia au i te tahi atu mau utuafare. Ka ngana ahau inaianei ki te hikoi haere kaua e korero i nga wa katoa. E aroha ana ahau ki aku tamariki me te inoi ki to tatou Whaea hei tiaki me te arahi ia ratou.
Ae Mark, ko matou te Hahi. Ko te ngaro o o tatou tuakana i roto i te mamae. Kare au e pirangi ki tera me te korero marie mo nga he o roto, te hanga i ta tatou Hahi, kaua e wawahi.
Ehara tenei i te wheako o te katoa, o te akoranga. Ko etahi atu o nga kaipānui kua tuhi i nga wheako tino pai i roto i te Latin Mass, he waahanga nui o ta tatou Tikanga. Engari he tino whakamataku ka kiia nga Katorika pono hei taangata tuarua mo te noho tonu ki o raatau pariha me
haere ana ki nga mea e kiia nei "Novus Ordo." Aore ra i te parauhia e e matapo ratou, e ere i te faaroo, e ua haavarehia no te parururaa i te Vaticana II e te mau pâpa i muri iho. Hei tauira enei korero i tangohia mai i tetahi kaituhi Katorika e whakaatu ana ia ia i runga i te Ipurangi hei "Kaiwhakaaro Tuku iho" pono i a ia e korero ana ki nga minita:
“Mauuri e ngangau ana… He kupu whakapouri mo te hepara…”
“…Kei te heke nga tohunga parepare me nga tohunga whanoke… Ko te parakapara kaikauwhau poke”.
“He tangata teka a Bergoglio [Pope Francis].
“Kia kino ratou katoa….”
He uaua ki te mohio ko wai kei te mahi kino ake: ko te kaitapao a te kaitaunaki hou, ko te arero ranei o te tohunga taketake?
I roto i tana hui ki nga Pihopa o Central American, i whakanui ano a Pope Francis i te kino vitriol me te kino e peia ana etahi i roto i te perehi Katorika:
Kei te maaharahara ahau mo te ngaro o te aroha o te Karaiti i roto i te Hahi, ahakoa i waenga i nga roopu Katorika, kei te ngaro ranei - kia kaua e tino pohehe. Ahakoa i roto i te pāpāho Katorika he kore o te aroha. Te vai ra te amahamaharaa, te faahaparaa, te haavîraa u‘ana, te haapopouraa ia ’na iho, te faahaparaa i te parau titore… Ia ore roa te aroha e mo‘ehia i roto i ta tatou Ekalesia e ia ore roa te tumu o te aroha e mo‘e i roto i te oraraa o te episekopo. Ko te kenosis a te Karaiti te whakaaturanga nui o te aroha o te Matua. Ko te Hahi a te Karaiti te Hahi aroha, ka timata i te kainga. —Pope Francis, Hanuere 24th, 2019; Vatican.va
Ko ahau me etahi atu rangatira reimana me nga tohunga whakapono i mua i te tautoko i te hunga pāpāho Katorika "konservative" e kino ana ki te reo whakakeke me nga korero wehewehe e whakaahua ana hei orthodoxy.
Na reira, ka haere i runga i te ara o nga he he, a, e whakapono ana ka taea e ratau te whakaae ki a te Karaiti hei Upoko mo te Haahi, me te kore e piri pono ki tana Tumuaki i te whenua. -POPE PIUS XII, Mystici Corporis Christi (On the Mystical Body of Christ), Hune 29, 1943; n. 41; Vatican.va
Te vai taiva ore i te pâpa e ere ïa te auraa e faaea mamû noa ia hape ana‘e oia; maoti râ i te pahono e te ohipa mai te mau tamaroa e te mau tamahine, te mau taeae e te mau tuahine, ia nehenehe oia e rave maitai a‘e i ta ’na taviniraa.
Me awhina e tatou te Pope. Me tu tatou ki tona taha kia rite ki ta tatou tu ki to taatau matua. —Cardinal Sarah, Mei 16th, 2016, He reta no te Pukapuka a Robert Moynihan
E kii ana tetahi atu kaipānui mo te kaupapa taketake e ara ake ana:
I roto i aku whakaaro mo te whakautu ki a Pope Francis, me te rite ki a JPII, Paul VI me te katoa, ka heke tonu ahau ki te tino pono o wehi. Ko nga whakaakoranga me nga mahi a te Karaiti ka waiho hei take mataku, otira ki te hunga i tino mohio kua mohio ratou ki te ahua o nga mea e tika ana. Ko te hunga tino tuwhera ko te hunga e tino mohio ana ki to ratou hiahia mo te whakaora me te murunga hara, a kare ratou i ngana ki te aromatawai i te huarahi i whakatata atu ai a te Karaiti ki a ratou, mena he mataki ranei ia, kaore ranei.
aroha a pono. Mena kua whakaitihia e te ahunga whakamua te Kupu a te Atua, kua whakakorehia e te "whakaaro tuku iho" te reira. Mena ka whakanuia e te hunga ahu whakamua te hiranga o te mahorahora me te herekore, he maha tonu nga wa i whakapouri ai te wehi. Kei te mahi a Hatana mai i nga pito e rua ki wehewehe me te raupatu. Inaha, ua faasatauro te mau etene no Roma ia Iesu—na te mau tahu‘a rarahi râ tei haava ia ’na.
TE POROUTANGA
Kua hoha te tangata. Kua makona ratou ki te ao hou, ki te taupatupatu, ki te mahana, ki te tikanga huna, noho puku, me te mohio. 
te waffling o nga minita i te wa e ka ana te ao. Kei te riri ratou ki a Pope Francis no te mea i tumanako ratou kia puta mai ia ki te kaha ake ki te ahurea o te mate, a, i nga taahiraa katoa, ka pupuhi i te Maui, ka pupuhi i nga tangata o te ao, ka pupuhi i nga tauiwi, ka pupuhi i te hunga materoto, ka pupuhi i nga kaitoro kawa, ka mutu, te pupuhi i nga episekopo me nga katinara-kaore e tohua.
Engari ehara i a Ihu anake e kore pupuhi i nga tauiwi me te hunga hara i tona wa, He whakaritea a Hura ki tona taha. Engari i kite koe i roto i te kari i whakahe a Ihu i nga hoari e rua a Pita a ko te kihi a Hura, ara, te tino kaha a aroha teka? Na Pope Francis i roto i te korero hohonu ki te Hahi katoa (tirohia Nga Whakatikatika e rima).
Ko te hunga e whakamahi ana i te Mass hei patu ki te patu i etahi atu, ki te whakamutu i o raatau hoa whawhai, ki te whakatika i ta raatau kaupapa, ki te whakatairanga ranei i te "kihi" o te Rongopai teka... Kei te aha koe? Ko te hunga e tawai ana i nga miriona o nga Katorika, e whakahawea ana ki nga tohunga, e tawai ana i te Mihi i reira a Ihu e noho ana i roto i te Eucharist… Pehea to whakaaro? Kei te ripekatia ano e koe a te Karaiti, he maha nga wa i roto i to teina.
Ko te tangata e mea ana kei te marama ia, heoi e mauahara ana ki tona teina, kei roto ano ia i te pouri… e haere ana ia i roto i te pouri, kahore hoki e matau ki te wahi e haere ana ia no te mea kua matapotia ona kanohi e te pouri. ( Ioane 1, 2:9, 11 ).
Ma te Atua tatou katoa e awhina ki te pupuri ano i te koha nui o te Kaima Tapu, ahakoa te ahua tika. A, ki te tino hiahia tatou ki te aroha ki a Ihu me te whakaatu ki a ia, waiho aroha tetahi ki tetahi i roto i o tatou kaha me o tatou ngoikoretanga, te rereketanga me nga rereketanga.
Ko te Mass tenei: ka uru ki roto i tenei mamae, te mate, te aranga, te kakenga o Ihu ki runga, a ka haere tatou ki te purei, me te mea ka haere tatou ki te Angaanga. A feruri na mai te peu e haere tatou i Kalavaria—ma te faaohipa i to tatou mana‘o—i taua taime ra, ma te ite e o Iesu taua taata ra. Ka maia tatou ki te korerorero, ki te tango pikitia, ki te hanga pikitia iti? Kao! No te mea ko Ihu! He pono ka noho puku tatou, ka tangi, ka koa hoki mo te whakaoranga… Kei te rongo te Mass ki te Angaanga, ehara i te whakaaturanga. —POPE FRANCIS, Huihuinga Nui, Tuhinga o mua, Noema 22nd, 2017
Awhinahia a Mark raua ko Lea ki te mahi minita wa-katoa
i a ratou e kohi moni ana mo ona hiahia.
Manaakitia, whakawhetai hoki!
Mark me Lea Mallett
Tuhinga o mua
| ↑1 | Matt 28: 20 |
|---|---|
| ↑2 | Lumen Gentium kaore. 11 |
| ↑3 | Ko te Katorika o te Hahi Katorika, kaore. 1074 |
| ↑4 | cf. “Nahea te Wahine i Te Mahunga o Te Whare Karakia”, katoliko.com |