Te Raru kei Muri o te Raru

 

Ko te ripeneta ko te kore noa e whakaae kua he taku;
ko te huri i taku tuara ki te he me te tiimata ki te whakakii i te Rongopai.
I runga i tenei ko te heke mai o te whakapono Karaitiana o te ao i enei ra.
Kaore te ao e whakapono ki ta te Karaiti i ako ai
na te mea kaore tatou i whakatinana. 
—Mo te Atua o Catherine Doherty, no Kihi o te Karaiti

 

TE Ko nga raru morare nui o te Haahi kei te kaha haere tonu i o tatou wa. Na tenei ka puta nga "uiui reimana" i arahina e nga Kaapaho Katorika, i whakahau kia whakakorea nga whakahoutanga, te whakahou i nga punaha mataara, nga tikanga whakahou, te whakakore i nga pihopa, me era atu. Engari ko enei katoa kaore i te mohio ki te putake o te raru me te aha o nga "whakatika" i whakatakotoria mai i tenei wa, ahakoa te take i tautokohia ai e te riri tika me te take tika, kaore e aro ki te raruraru i roto i te raru. 

 

Tuhinga o mua

I te mutunga o te rautau tekau ma iwa, ka tiimata te tangi o nga popa he raruraru hurihanga ao-whanui i te haere, tetahi he tino pukukino, i te mea he whakaatu i nga "wa whakamutunga" i tohuhia i roto i te Karaipiture Tapu. 

… Ko nga wa pouri ka tae mai kua korerohia e St. Paora, i nga tangata kua matapotia e te whakawakanga tika a te Atua, me kii he korero pono, kia whakapono ki te "rangatira o tenei ao," he tangata teka. me te papa o taua mea, hei kaiwhakaako mo te pono: “Ka unga e te Atua te mahi he ki a ratou, kia whakapono ki te teka (2 Tiwhikete ii., 10). I nga wa whakamutunga ka neke atu etahi i te whakapono, ka whakarongo ki nga wairua he, ki nga akoranga a nga rewera. (1 Tim. Iv., 1). —POPE LEO XIII, Divinum te reira Munus, n. 10

Ko te whakautu whaihua i tera wa ko te whakatuturutanga i nga pono pono o te Whakapono me te whakahe i nga titorehanga o te ao hou, te Marxism, te komunism, te hapori, me era atu. Nga popa i tiimata ano hoki ki te karanga ki te Mana Tapu o Ihu, ki te Whaia Tapu, ki te Atirikona Mikaera me te mea katoa o te rangi. I te 1960's, Heoi, te Āniwhaniwha Moral i ahua kore e taea te aukati. Ko te hurihanga o te taangata, ko te whakarere kahore he he, ko te wahine tino taangata, ko te aukati, ko te moepuku, me te putanga mai o nga korero hapori nui i poipoihia katoa, i te tiimata. I pouri te Kaitohutohu o te Huihuinga mo nga Whare Pukapuka o te Ora Whakatapua mo te ahurea o te ao kua uru hohonu atu ki nga ota haahi o te Hauauru.

… Engari ko te oranga whakapono he mea tino rereke ki te 'ahurea tino rangatira' kaua ki te whakaata i teera. —Cardinal Franc Rodé, Prefect; Tuhinga ka whai mai Benedict XVI, Maarama o te Ao na Peter Seewald (Ignatius Press); wh. 37 

Ka taapiri a Pope Benedict:

… Ko te ahuarangi maatauranga o nga 1970, mo nga 1950 kua oti te whakatikatika i te huarahi, i uru ki tenei. I whakawhanakehia ano he kaupapa i taua wa me titiro te pedophilia hei mea pai. Ko te mea nui ake, Heoi, ko te tuhinga whakapae i taunakihia —a i uru ano hoki tenei ki roto i nga tikanga whakapono Katorika - kaore he mea penei he mea kino ki a ia ano. He ko nga mea anake he "ahua" kino. Ko te mea pai, ko te kino ranei, i pa ki nga hua ka puta. —Ibid. wh. 37

Kei te mohio tatou ki nga toenga o te korero pouri engari pono mo te ahua o te whakaoratanga o te taha morare engari kua pakaru nga turanga o te ao o te Hauauru me te pono o te Haahi Katorika.

I marama ake i nga tau 60 ko nga mahi a te Haahi, te mana o te ahua, kaore i rahi. Ko te riri o Kehena, ko te utunga o te Ratapu, ko nga rubirin teitei, me era atu — mena i whai mana ki te pupuri i nga kaitautoko ki nga poaka - kua mutu ra ano. I taua wa i tohua e St. Paul VI te ngakau o te raru: te ngakau ake. 

 

KO TE WHAKAPONO TONO ANA KI TO MATOU MISIONI ANGA

Ko te Reta Encyclical a Paul VI Humanae Vitae, i korero mo te totohe tautohetohe mo te whanautanga whanau, kua riro hei tohu mo tana tiimatanga. Engari ehara i a ia tirohanga. I whakamaramahia tera i roto i nga tau i muri mai i roto i te Whakatairanga Apotoro Evangelii nuntiandi ("Panui i te Rongopai"). Ka rite ki te hiki i nga papa o te pungarehu me te puehu mai i te tohu onamata, i whakawhiti te pontiff i nga rau tau o te dogma, nga mahi torangapu, nga kanona me nga kaunihera ki te whakahoki ano i te Hahi ki tona kaupapa me take ki te: ki te kauwhau i te Rongopai me Ihu Karaiti hei Ariki me te Kaiwhakaora o nga mea hanga katoa. 

Ko te mahi kaikauwhau ko te atawhai me te mahi e tika ana mo te Hahi, tona tino tuakiri. Kei te noho ia ki te kauwhau i te rongopai, ara, ki te kauwhau me te whakaako, kia waiho hei huarahi mo te aroha noa, kia houhia te hunga hara ki te Atua, kia mau tonu ai te patunga a te Karaiti ki te Mihi, ko te whakamaumaharatanga tenei o tana te mate me te aranga kororia. —POPE ST. PAULO VI, Evangelii Nuntiandi, n. 14; Vatican.va

Ano hoki, ko te raru i pa ki te ngakau: kua kore te Haahi e mahi ano he Hahi whakapono. I ia ngaro tona aroha tuatahi, i tino whakamoemitihia, i panuitia e te hunga tapu, ara ki fakatāutaha a kaore he rahui hoatu tetahi ki a Ihu - hei hoa rangatira tetahi ki tetahi. I waiho tenei hei "kaupapa" mo nga kura wananga, kura,
me nga umanga haahi: mo nga Katorika katoa ki te whakakii i te Rongopai, kia rongonui a Ihu, kia mohiotia, tuatahi i roto, ka mutu kaore i roto i te ao e "hiahia ana ki te pono."^[1]Evangelii Nuntiandi, n. 76; Vatican.va

Ko te ao e karanga ana, e tatari ana ki a tatou ma te maama o te koiora, te wairua o te inoi, te atawhai ki nga taangata katoa, ina koa ki te hunga iti me te hunga rawakore, te ngohengohe me te ngakau papaku, te wehenga me te mahi ngakau. Ki te kore tenei tohu o te tapu, ka raru ta maatau kupu ki te pa ki te ngakau o te tangata hou. Ka raru pea te koretake, te horihori —POPE ST. PAULO VI, Evangelii Nuntiandi, n. 76; Vatican.va

Inaa hoki, e kiia ana e etahi o nga tohunga whakapono ko Pope John Paul II he "kaituhi wairua" kei muri Evangelii Nuntiandi. Ae, i te wa o tana ake tiwhikete, i kaha tonu te korero a te tapu ki te hiahia mo te "kauwhau i te rongopai hou," ina koa mo nga ahurea i rongohia i mua. Ko te tirohanga i whakaputaina e ia kaore i marama ake:

Ki taku mohio kua tae mai te waa ki te tuku katoa o nga kaha o te Hahi ki te whakatairanga hou me te miihana ad gentes [ki nga tauiwi]. —POPE ST. John Paul II, Redemptoris Missio, n. 3; Vatican.va

Te kitenga i nga rangatahi kua whakarerea te ngaro mo te kore tirohanga, i whakatuwherahia e ia nga Ra Rangatahi o te Ao ka whakauru ki a raatau kia noho hei ope kaikauwhau:

Kaua e wehi ki te haere ki waho i nga ara, ki nga waahi whanui, penei i nga Apotoro tuatahi i kauwhautia a te Karaiti me te Rongo Pai o te whakaoranga i nga waharoa o nga taone nui, nga taone me nga kainga. Ehara tenei i te waa ki te whakama ki te Rongopai. Ko te wa tenei ki te kauwhau mai i nga tuanui. Kaua e wehi ki te wehe i nga momo noho pai me te noho, kia mau ai te wero ki te whakaatu i a te Karaiti i roto i te "taone nui" hou. Ko koe tena me “haere ki nga ara” ka karanga i nga tangata katoa e tutaki ana koe ki te hākari i whakaritea e te Atua ma tana iwi. Kaua te E rongopai e huna na te wehi me te kore aro. Kare rawa i kiia kia hunahia. Me tu i runga i te tu kia kitea ai e te tangata tona marama ka whakamoemiti ai ki to tatou Matua i te rangi. —Homily, Cherry Creek State Park Homily, Denver, Colorado, Akuhata 15th, 1993; Vatican.va

Tekau ma ono nga tau kua hipa i te wa i whakaputaina ai e tana kai-whakakapi a Pope Benedict, inaianei, te akiaki o te kaupapa o te Hahi.

I o tatou nei ra, i nga waahi nui o te ao kei te morearea te whakapono ka rite ki te mura o te ahi kua kore he wahie, ko te mea nui rawa kia noho te Atua ki tenei ao ka whakaatu ki nga taane me nga waahine te huarahi ki te Atua. Ehara ko te atua noa iho, engari ko te Atua nana i korero ki Maunga Hinai; ki te Atua nei tona mata e mohiotia ana e tatou i roto i te aroha e pehi ana ki te "mutunga" (cf. Jn 13: 1) - i roto ia Ihu Karaiti, ripekatia ka ara. —POPE KAUPAPA XVI, He Reta No Toona Tapu Pope Benedict XVI ki nga Pihopa katoa o te Ao, Poutu-te-rangi 12, 2009; Vatican.va

 

TE KARERE I Naianei

Ko te reta a Benedict XVI, i tukuna ki a “Nga Pihopa katoa o te Ao,” hei tirotiro i te hinengaro o pehea te pai o te whakautu a te Hahi ki nga tohutohu a ona mua. Mena he tupapaku te whakapono o te kahui ki te ngaro atu, ko wai te raru ana kaiwhakaako?

He pai ake te whakarongo a te tangata o enei ra ki nga kaiwhakaatu, kaua ki nga kaiwhakaako, ana ki te whakarongo ia ki nga kaiako, na te mea he kaiwhakaatu ratou. -Evangelii Nuntiandi, n. 41; Vatican.va

Mena ka heke te ao ki te pouri, ehara na te maarama o te ao, ko te Hahi (Matt 5:14), kua mimiti ke?

I konei ka tae tatou ki te raru i roto i te raru. Ko te karanga ki te rongopai i nga popa kei te tukuna ki nga taane me nga waahine kaore ano pea kia rongohia. Whai muri i te Vatican II, ka noho nga umanga haahi ki runga i nga kaupapa whakapono ohaoha me nga whakaakoranga titorehanga. Ko nga reti Katorika me nga huihuinga i noho hei pokapu mo te mana wahine tino nui me te "tau hou." He maha nga tohunga i korerohia mai ki ahau te kaha o te moepuku i roto i a ratou wananga me te aha i tukuna ai te hunga e whakapono orthodox ana i etahi wa mo te "aromahara hinengaro."^[2]kite Wormwood Ko te mea raru pea ko te karakia me te mauri wairua o te hunga tapu kaore i tino akohia. Engari, ko te maaramatanga te mea rangatira i te mea ko Ihu te mea nui noa atu i te Ariki i whakaarahia, ana ko nga Rongopai he kiore taiwhanga hei tohatoha, kaua ko te Kupu ora a te Atua. Ko te whaikakoranga i mate ko te mea ngaro. Ko te kupu tenei a Hoani Paora II:

I etahi wa ahakoa ko nga Katorika kua ngaro, kaore ano hoki i whai waahi ki te wheako i a te Karaiti ake: kaua ko te Karaiti he 'pararau' noa 'te uara', engari hei Ariki ora, 'te huarahi, me te pono, me te ora'. —POPE JOHN PAULA II, L'Osservatore Romano (Putanga Ingarihi o te Nupepa Vatican), Poutu-te-rangi 24, 1993, p.3.

Koinei te mahi a Pope Francis ki te whakaora ano i roto i te Hahi i tenei mutunga o te haora, i tenei "wa o te atawhai," e mahara ana ia kua "pau."^[3]oreroraa parau i Santa Cruz, Bolivia; newsmax.com, Hōngongoi 10th, 2015 I te aro nui ki ana tupuna i runga i te kaupapa o te rongopai, kua wero a Francis i te tohungatanga me te pono i etahi wa ko nga korero pono kia riro tūturu. Ko ia kaore i rahi ki te mohio me te whakahoki ano i nga whakapapa, ki te pupuri ranei i a tatou kawa me nga tikanga, kua tohe ia. E tika ana kia noho paingia, kia maarama, kia maarama hoki te kauwhau o te Rongopai o te Harikoa — te taitara o tana Whakahauhau Apotoro. 

 … Ko te kaikauwhau me kaua e rite ki te tangata kua hoki mai nei i te nehunga tangihanga! Kia hoki mai ano kia hohonu ake to tatou ngakau nui, "te koa me te koa o te mahi kaikauwhau, ahakoa kei te roimata te ruinga mo taatau. Kia hari te ao o to taima, e rapu ana, i etahi wa ma te pouri, i etahi wa me te tumanako. ki te tango i te rongopai ehara i nga kaikauwhau i te hunga e ngakaukore ana, e ngoikore ana, e manawanui ana, e manukanuka ana ranei, engari mai i nga minita o te Rongopai e kaha ana te ngakau, kua whiwhi tuatahi i te koa o te Karaiti. -Pope Francis, Evangelii Gaudium, n. 10; Vatican.va

Ko aua kupu i tuhia tuatahitia e St. Paora VI, i te taha.^[4]Evangelii nuntiandi (8 Hakihea 1975), 80: AAS 68 (1976), 75. Na, ko te karanga o naianei kaore e marama ke atu he waeatanga na te Karaiti tonu i mea ki nga akonga: Ki te whakarongo tetahi ki a koe, e whakarongo ana ia ki ahau. ^[5]Luke 10: 16 Na kei hea e haere atu ai i konei?

Ko te mahi tuatahi ma tatou ake, ma ia tangata, e mahi «A iriti roa i to matou aau ia Iesu Mesia.”Ki te haere takitahi i tetahi wahi i te taiao, i to ruuma, i te ata noho ranei o te whare karakia kore noa… ka korero ki a Ihu kia rite ki a ia: he Tangata ora e aroha ana ki a koe nui atu i te katoa e taea ana e te tangata ranei. Karangahia a ia ki roto i to koiora, tono ki a Ia kia whakarereke ia koe, kia whakakiia koe ki Tana Wairua, kia whakahou ano i to ngakau me to oranga. Koinei te waahi hei tiimata i tenei po. Ana ka mea ake ia, "Haere mai, whai i ahau." ^[6]Mark 10: 21 I tiimata ia ki te huri i te ao me nga tane tekau ma rua noa iho, kaatahi; ki taku titiro he morehu ano, ka karangahia kia pera ano…

Te ani manihini nei au i te mau Kerisetiano atoa, i te mau vahi atoa, i teie ihoa taime, i te farerei-faahou-raa i te farereiraa e o Iesu Mesia ra, e aore ra, i te matara mai i te vaiiho ia farerei oia ia ratou; Ka tono atu ahau ki a koutou katoa kia mahi i tenei he koretake ia ra. Kaua tetahi e whakaaro ko tenei powhiri ehara i te tikanga maana, na te mea "kaore tetahi e wehea mai i te hari e kawea mai ana e te Ariki". Kaore te Ariki e whakama i te hunga tangohia tenei tuponotanga; i nga wa katoa ka haere tatou ki mua ki a Ihu, ka mohio taatau kei kona ano ia, e tatari ana mo o tatou ringa. Ko te wa tenei ki te korero ki a Ihu: "E te Ariki, kua tuku ahau i a au kia tinihangatia; I roto i te mano nga tikanga kua kaiponuhia e ahau to aroha, kei konei ano ahau, ki te whakahou i taku kawenata ki a koe. Kei te hiahia ahau ki a koe. Whakaorangia ahau, e te Ariki, ka tango ano ahau i a koe ki tau awhi whakaora ”. Ano te pai o te hoki mai ki a ia i nga wa katoa e ngaro ana tatou! Kaati kia penei ano taku korero: Kaore te Atua e hoha ki te muru i a tatou; ko tatou te hunga e mauiui ana ki te rapu i tana mahi tohu. Te Karaiti, nana nei i korero ki a tatou kia murua te hara o tetahi ki tetahi, kia whitu tekau ma whitu whitu (Mt 18:22) kua homai e ia tana tauira: kua murua e ia e whitu tekau whitu whitu. He wa ano ka amohia tatou e ia i runga i ona pokohiwi. Kaore e taea e tetahi te tarai i a tatou ki te honore kua whakawhiwhia mai ki a tatou e tenei aroha mutunga kore me te kore e mutu. Ma te ngakau ngawari e kore e ngakaukore, engari e kaha tonu ana ki te whakahoki mai i to tatou koa, ka taea e ia te hiki ake o tatou mahunga ki te tiimata ano hoki. Eiaha tatou e horo ê mai te tia-faahou-raa mai o Iesu, eiaha roa tatou e tuu, eaha te tupu. Kaua tetahi mea e whakaaweawe i tana koiora, e akiaki nei i a tatou ki mua! -Pope Francis, Evangelii Gaudium, n. 3; Vatican.va

 

Nga mihi ki a koutou katoa i tohaina mai i a koutou karakia me to tautoko tahua ki tenei mahi minita i tenei wiki. Kia ora, ma te Atua rawa koe e manaaki! 

 

Ki te haerere me Mark i roto te Na Kupu,
paatohia te haki i raro nei ki ohauru.
Kaore e tukuna to imeera ki tetahi atu.