Puipuia o le Loto


Savaliga o le Times Square, saunia e Alexander Chen

 

WE o loo ola i taimi matautia. Ae toaitiiti lava i latou e iloa. O le mea ou te tautala ai e le o le taufaamatau o faiga faatupu faalavelave, suiga o le tau, po o taua faaniukilia, ae o se mea e sili atu ona maaleale ma taufaasese. O le agai i luma o se fili ua uma ona maua le eleele i le tele o aiga ma loto ma o loo pulea e faaoo le faatafunaga mataʻutia a o salalau atu i le lalolagi atoa:

pisa.

O lea ou te tautala atu i le pisapisao faaleagaga. O se pisapisao leotetele i le agaga, matua faʻalogo i le fatu, ma e oʻo loa i le taimi e ulufale ai i totonu, ona faʻapogisaina le siufofoga o le Atua, faʻanofoia le mafaufau, ma faʻapupula mata o le vaʻaia o le mea moni. O se tasi o fili sili ona matautia o tatou taimi aua, a o taua ma vevesi e afaina ai le tino, o le leo o le fasioti tagata. Ma o se agaga ua tapunia le siufofoga o le Atua e ono lamatia ai le toe faʻalogo ia te ia i le faavavau.

 

PISA

O lenei fili sa masani ona lalafi, ae masalo e le sili atu nai lo aso nei. Na lapatai mai le Aposetolo o St. pisa o le faʻaaliga o le agaga o le anetikeriso:

Aua le fiafia i le lalolagi po o mea o le lalolagi. Afai e alofa se tasi i le lalolagi, e le o totonu ia te ia le alofa o le Tama. Mo mea uma i le lalolagi, tuinanau tuinanau, faatosina mo mata, ma se matagofie olaga, e le mai le Tama ae mai le lalolagi. Ae o le lalolagi ma ana faʻataʻitaʻiga ua mavae atu. Ae o ai na te faia le finagalo o le Atua tumau e faavavau. Tamaiti e, o le itula mulimuli lenei; Faʻapei foʻi ona e faʻalogo ua sau le anetikeriso, ua faʻapea foʻi ona faʻaali mai anetikeriso e toʻatele. (1 Ioane 2: 15-18)

Tuinanau o le tino, faatosina mo mata, a matagofie olaga. O auala ia o loʻo faʻatonutonu ai e puleʻaga ma pulega le pao o le leo e faasaga i tagata le talitonuina. 

 

LE pisapisao o le tuinanau

E le mafai e se tasi ona su'esu'e i luga o le initaneti, savali i totonu o se malaevaalele, pe na o le faatau mai o meaai e aunoa ma le osofaia e le pisapisao o le tuinanau. O tane, e sili atu nai lo tamaitai, e aʻafia i lenei mea ona o loʻo i ai se tali faʻamaʻi malosi i alii. O se leo leaga, aua e tosoina e le gata o mata, ae o le tino o le tagata i lona ala. O le fautua atu foi i aso nei e faapea o se fafine afa-ofu e le tauagafau pe le talafeagai o le a aumaia ai le le mautonu pe a le o le tauemuga. Ua talia e tagata lautele, ma i tausaga laiti ma laiti, e fa'afeusuaiga ma fa'atauva'a le tino. Ua le o toe avea ma ipu mo le faasalalauina atu, e ala i le tauagafau ma le alofa, le moni o le tagata moni o le tagata, ae ua avea ma sipika o loʻo faʻasalalauina se feʻau faʻasese: o le faʻataunuʻuina e maua mai i feusuaiga ma feusuaiga, nai lo le Foafoa. O lenei pisapisao na o ia, ua faasalalauina nei e ala i ata mataga ma gagana i le toetoe lava o itu uma o le lalolagi i ona po nei, o loo faia le tele o mea e faaumatia ai agaga nai lo se isi lava mea.

 

PISI O LE FAAFIAFIAGA

Aemaise lava i atunuu i Sisifo, o le pisapisaō o le manaʻo tele i meafaitino—o faatosinaga o mea fou—ua oo atu i se tulaga logologoa, ae e toʻaitiiti lava o loo tetee i ai. Ipads, ipods, ibooks, iphones, ifashions, fuafuaga litaea…. E oʻo lava i faʻailoga latou te faʻaalia ai se mea e ono lamatia ai o loʻo lamalama i tua o le manaʻoga mo le faʻamafanafanaga patino, faʻaogagofie ma le fiafia o le tagata lava ia. O mea uma e uiga i le "Ou", ae le o loʻu uso o loʻo manaʻomia. O le auina atu i fafo o gaosiga i le lalolagi lona tolu atunuu (e masani ona aumaia ia le tonu ia lava e ala i totogi leaga) na aumaia se tsunami o oloa taugofie, na muamua mai galu o le faʻasolosolo faʻasalalauga e tuʻuina ai oe lava, ae le o se tuaoi, i le pito i luga o le aofaʻi o faʻamuamua.

Ae o le pisapisao ua suia i se leo ese ma sili atu ona taufaaleaga i o tatou aso. O le initaneti ma tekinolosi uaealesi o lo'o fa'aauau pea ona tu'uina atu le tele o lanu fa'amalamalamaga maualuga, tala fou, faitatala, ata, vitiō, oloa, 'au'aunaga—uma i se vaelua sekone. O se tuufaatasiga atoatoa o le matagofie ma le matagofie e faatumauina ai le fiafia o agaga—ma e masani ona tutuli i le fia aai ma le fia inu i o latou lava agaga mo le maualuga, mo le Atua.

E le mafai ona tatou faafitia o suiga vave o loʻo tutupu i lo tatou lalolagi o loʻo faʻaalia ai foi ni faʻalavelave faʻalavelave o le fevaevaeaʻi ma se solomuli i le faʻatagata taʻitoʻatasi. O le faʻalauteleina o le faʻaogaina o fesoʻotaʻiga faʻaeletoroni ua i ai i nisi tulaga faʻalavelave faʻafuaseʻi na iʻu ai i le faʻaesea sili atu ... —POPE BENEDICT XVI, saunoaga i le St. Joseph's Church, Aperila 8th, 2008, Yorkville, Niu Ioka; Katoliko News Agency

 

PISA O LE FAʻAMATALAGA

Ua lapataʻi mai Sagato Ioane e uiga i le faaosoosoga o le “faamaualuga o le olaga”. E lē gata i lea na o le fia mauʻoa pe taʻutaʻua. I aso nei, ua o'o atu i se fa'aosoosoga sili ona poto, toe fo'i, e ala i tekinolosi. “Agafesootai networking", a'o masani ona tautua e fa'afeso'ota'i uo tuai ma aiga, e fafaga fo'i i se uiga fou o le tagata lava ia. Fa'atasi ai ma 'au'aunaga tau feso'ota'iga e pei o le Facebook po'o le Twitter, o le masani o le tu'uina atu o mafaufauga ma gaioiga uma a le tagata i fafo mo le lalolagi e va'ai i ai, fa'atupuina le fa'atupula'ia o uiga fa'atauva'a (tagata fa'atauva'a). E matua faafeagai moni lava lenei mea i le tofi faaleagaga mauoa o le Au Paia lea e tatau ona aloese ai mai talanoaga le aoga ma le faatautala, a o latou atiina ae se agaga faalelalolagi ma le le gauai.

 

CUSTODY O LE LOTO

Ioe, o nei leo uma e le tatau ona mafaufauina o se mea matua leaga lava. O le tino o le tagata ma feusuaiga o ni meaalofa mai le Atua, ae le o se maasiasi pe palapala faʻalavelave. O mea faitino e le lelei pe leaga, ae naʻo lava… seʻia tatou tuʻuina i luga o le fatafaitaulaga o tatou loto ma avea ai ma tupua. Ma e mafai foi ona faʻaaogaina le initaneti mo le lelei.

I le fale o Nasareta ma i le galuega a Iesu, sa i ai i taimi uma le pisapisao i tua o le lalolagi. Na oo lava ina savali atu Iesu i “le lua o leona,” e aai faatasi ma le ʻauaolafoga ma fafine talitane. Ae sa Ia faia ona sa Ia tausia pea taofia o le fatu. Na tusia e Sagato Paulo,

Aua le faʻatusatusa outou i lenei vaitaimi ae ia suia e ala i le toe faʻafouina o lou mafaufau… (Rom 12: 2)

O le leoleoina o le fatu o lona uiga ou te le o taulaʻi i mea o le lalolagi, i le mulimuli ai i ona le amio Atua, ae i luga o le Malo, ala a le Atua. O lona uiga o le toe mauaina o le uiga o le olaga ma faaogatusa aʻu sini i ai…

… Ia tatou aveʻese a tatou avega ma agasala uma o loʻo pipiʻi mai ia tatou ma finafinau i le tamoʻeina o le tuuga o loo io tatou luma a o taulaʻi pea o tatou mata ia Iesu, le taitai ma le faaatoatoaina o le faatuatua. (Epe 12: 1-2)

I a tatou tautoga o le papatisoga, ua tatou folafola atu ai e “tetee atu le matagofie o le leaga, ma mumusu e pulea e le agasala.” O le taofiofia o le loto o lona uiga o le aloese mai lena laasaga muamua matautia: o le mitiia i le matagofie o le leaga, lea, afai tatou te tago i le maunu, e taitai atu ai i le pule ai.

… Soo se tasi e faia le agasala o le pologa a le agasala. (Ioane 8:34)

Sa savali Iesu faatasi ma tagata agasala, ae sa Ia tausia Lona loto ia le pisia e ala i le saili muamua i le finagalo o le Tama. Na Ia savali i le upu moni e faapea o fafine e le o ni mea faitino, ae o ni ata o Lona lava faatusa; i le upu moni e tatau ona faaaoga mea faaletino mo le viiga o le Atua ma le lelei o isi; ma e ala i lona faatauvaa, lotomaualalo, ma lilo, agamalu ma le agamalu o le loto, na teena ai e Iesu le mana faalelalolagi ma le mamalu semanu e tuuina atu e isi ia te Ia.

 

TAUSIA LE TAUSAGA O LE AGA

I le Tulafono fa'ale-aganu'u o lo'o tatalo i le Ta'uta'u Fa'amanatuga, e fa'ai'u ai le tagata e 'aua le toe agasala ma 'alo'alo i se taimi lata mai o le agasala.' O le puipuiga o le loto o lona uiga o le aloese e le gata i le agasala lava ia, ae o na mailei lauiloa e mafua ai ona ou pa'u atu i le agasala. “Faia leai ni meaʻai mo le tino,” o le tala lea a St. Paul (tagai Le Tiger i totonu o le Faga.) Fai mai sa'u uo lelei ua tele tausaga e le'i 'ai suamalie pe inu ava malosi. “E i ai o’u uiga e fai ma vaisu,” o lana tala lea. "Afai ou te 'ai se kuki se tasi, ou te manao i le ato atoa." Fa'afou fa'amaoni. O se tagata e aloese e oo lava i se taimi lata mai o le agasala—ma e mafai ona e vaaia le saolotoga i ona mata. 

 

tuʻinanau

I le tele o tausaga ua mavae, sa tuʻinanau se uso faigaluega faaipoipo i fafine sa savavali ane. I le matauina o lo’u le auai, na ia faamumu, “E mafai lava e se tasi ona tilotilo i le lisi e aunoa ma le oka!” Ae na fetalai Iesu i se mea e matuā ese lava:

… O tagata uma e vaʻai i se fafine ma tuʻinanau ua uma ona mulilua ma ia i lona loto. (Mata 5:28)

Faʻafefea, i la tatou aganuʻu ponokalafi, mafai ona tamoʻoi se tagata mai le paʻu atu i le agasala o le mulilua ma ona mata? O le tali o le tuu ese le lisi faatasi uma. O se tasi o mea, o tamaitai e le o ni mea faitino, o oloa e tatau ona umia. O ni ata matagofie o le Atua Foafoa: o la latou feusuaʻiga, o loʻo faʻaalia o se pusa o fatu e maua ai le ola, o se ata o le Ekalesia, o se pusa o le Afioga a le Atua e faʻaola ai. O lea la, e oo lava i ofu le talafeagai po o foliga feusuai o se mailei; o le malifa maseesee lea e oo atu ai i le manao atili. O le mea e tatau ai, o le tausia taofia o mata:

O le moli o le tino o le mata. Afai e lelei lau mata, o le a tumu lou tino atoa i le malamalama; 'ae' āfai e leaga lau mata, e pouliuli uma ai lou tino. (Mata 6: 22-23)

O le mata e “leaga” pe afai tatou te faatagaina e faasesēina e le “matagofie o le leaga”: pe a tatou faatagaina e feoai solo i totonu o le potu, pe a tatou suʻesuʻeina faavaa o mekasini, ata i luga o le initaneti, pe matamata i ata tifaga po o ata e matagā. .

‘Ia ‘alo ‘ese ou mata i le fafine lalelei; ‘aua ne‘i va‘ava‘ai atu i le lalelei o le avā a le isi tagata——e ala i le lalelei o le fafine e fano ai le to‘atele, auā o le tu‘inanau e mu e pei o le afi. (Sira 9:8)

E le o se mataupu o le na o le aloese mai ponokalafi, ae o ituaiga uma o amioga mataga. O lona uiga—mo nisi o alii o loo faitauina lenei—o se suiga atoatoa o le mafaufau i le auala e iloa ai tamaitai ma e oo lava i le auala tatou te vaai ai ia i tatou lava—o tuusaunoaga tatou te tauamiotonuina ai, o le mea moni, e maileia ai i tatou, ma toso atu ai i tatou i le faanoanoa o le agasala.

 

Mea faitino

Tasi mafai ona tusia se tusi e uiga i le mativa. Ae atonu e aotele lelei e Sagato Paulo:

Kafai e maua ne tatou a mea‵kai mo ‵tou gatu, ka lotomalie eiloa tatou. O ē fia mau‘oa, ‘ua pa‘u‘ū atu i latou i le fa‘aosoosoga ma le mailei ma tu‘inanau vale ma le leaga e tele, ia e goto ai i latou i le malaia ma le malaia. ( 1 Timo. 6:8-9 ).

Ua leiloa le puipuia o le fatu e ala i faʻatauga masani mo se mea e sili atu, mo le isi mea sili ona lelei.  O se tasi o Poloaiga o le aua le manaʻo i mea a loʻu tuaoi. O le mafuaʻaga, na lapatai mai ai Iesu, e le mafai e se tasi ona vaelua lona loto i le va o le Atua ma mamone (meatotino).

E leai se tasi e mafai ona auauna i ni matai se lua A le o le a ia 'inoʻino i le tasi ma alofa i le tasi, pe tuʻuina atu i le tasi ma inoino i le tasi. (Mata 6:24)

O le tausiga o le fatu o lona uiga o le mauaina, mo le tele o vaega, mea tatou manaomia nai lo le mea tatou manaʻo, le faʻaputuina ae tufatufa i isi, ae maise tagata matitiva.

O le oa sili na e faʻaputuina ma faʻatagaina e pala a o tatau ona e foaʻi atu i ni mea alofa i e matitiva, o ofu sili na e ia te oe ma sili ia te oe le 'aʻai e mogamoga nai lo lavalava oe matitiva, ma le auro ma le ario na na e filifili e vaʻai pepelo i le paie nai lo le faʻaaluina i meaai mo e matitiva, nei mea uma, ou te fai atu ai, o le a molimau faasaga ia te oe i le Aso o le Faamasinoga. —St. Robert Bellarmine, Le Poto o le Au Paia, Jill Haakadels, i. 166

 

Faʻaaliga

Puipuia o le loto o lona uiga foi ia vaʻai i a tatou upu, ia i ai tausiga oo tatou laulaufaiva. Auā o lo‘o i le laulaufaiva le malosi e ati a‘e pe talepe ai, e maileia pe fa‘asa‘oloto ai. O le tele lava o taimi, tatou te faaaogaina ai le laulaufaiva ona o le faamaualuga, e fai atu (pe taina) lenei po o lena ma le faamoemoe e avea ai i tatou ma tagata e sili atu le taua nai lo i tatou, po o le faafiafiaina o isi, ma maua ai lo latou faamaoniga. O isi taimi, na o le tatalaina o se puipui o upu e faafiafia ai i tatou lava e ala i talanoaga le aoga.

E i ai se upu i le Katoliko faaleagaga e taʻua o le "manatua." O lona uiga na o le manatua o loo ou i ai pea i le afioaga o le Atua, ma o Ia o la’u sini ma le faataunuuina o o’u manaoga uma. O lona uiga o le iloaina o Lona finagalo o la’u meaai lea, ma, i le avea ai ma Ana auauna, ua valaauina au e mulimuli ia te Ia i le ala o le alofa mama. O le manatua la, o lona uiga ou te “faapotopotoina a’u lava” pe a leiloa le puipuiga o lo’u loto, faalagolago i Lona alofa mutimutivale ma le faamagaloga, ma toe tuuina atu a’u lava e alofa ma auauna atu ia te Ia i le taimi nei ma loʻu loto atoa, agaga atoa, mafaufau atoa, ma le malosi atoa.

Pe a oo mai i upega tafaʻilagi, e tatau ona tatou faʻaeteete. Pe o se lotomaualalo ea le faapipiiina o ni ata o aʻu lava e taia ai loʻu valea? A ou "tweet" isi, o ou fai atu se mea e tatau pe leai? Pe o o'u faamalosia le faitala po o le faamaimauina o le taimi o isi?

Ou te fai atu ia te oe, i le aso o le faamasinoga tagata o le a tuuina atu se tala mo uma faatamala upu latou tautatala. (Mata 12:36)

Mafaufau i lou fatu o se ogaumu. O lou gutu o le faitotoʻa. O taimi uma e te tatalaina le faitotoʻa, ua e faʻatagaina le vevela i fafo. A e tapunia le faitotoʻa, manatua pea i le afioaga o le Atua, o le afi o Lona alofa Paia o le a tupu vevela ma vevela ina ia, pe a le taimi saʻo, o au upu mafai ona galueaina e fausiaina, faasaolotoina, ma faafaigofieina le faamalologa o isi — ia mafanafana isi i le alofa o le Atua. I na taimi, e ui lava ina tatou tautala, ona o le leo o le Alofa, e aoga e faʻamumu ai le afi i totonu. A leai, o le a maalili o tatou agaga, ma isi, pe a tatou tatalaina pea le faitotoa i talanoaga e leai se uiga po o ni talanoaga mataga.

Le mama ma soʻo se mea le mama poʻo le manaʻo tele e le tatau ona taʻua i totonu o outou, e pei ona talafeagai i le au paia, leai se mea mataga poʻo le le mafaufau poʻo le faufautua talanoaga, e le fetaui, ae nai loʻo, faʻafetai. (Efe 5: 3-4)

 

TAGI ESE MA TAGATA ESEESE

O le fa'atumauina o le fatu e leo ese ma fa'afeagai ma aganu'u. O loo tatou ola i se lalolagi o loo uunaia ai tagata e faataitai i le anoanoai o amioga feusuai ma le olaga, faatumu i latou lava i luga o le YouTube, saili e avea ma pesepese po o siva “Idola”, ma ia “faapalepale” i soo se mea ma soo se tagata (sei vagana ai le Katoliko) . I le teenaina o lenei ituaiga o pisapisao, na fetalai ai Iesu o le a ese i tatou i le vaai a le lalolagi; o le a latou sauaina, tauemu, vavaeeseina ma inoino ia i tatou ona o le malamalama i tagata talitonu o le a ta'usalaina ai le pogisa i isi.

Mo i latou oe faia mea leaga e 'inoʻino i le malamalama ma le sau i le malamalama, ina neʻi faʻaalia ana galuega. (Ioane 3:20)

O le tausia la o le loto, e le o se faiga tuai o tausaga ua mavae, ae o le ala faifai pea, moni, ma le vaapiapi e tau atu i le Lagi. E na o le toaitiiti lava o loo naunau e talia, e tetee atu i le pisapisao ina ia latou faalogoina le siufofoga o le Atua e tau atu i le ola e faavavau.

Aua o le mea ua i ai lou oa, o iina foi e i ai lou loto… ulu atu i le faitotoa va apiapi; auā e va tele le faitoto‘a, e lautele fo‘i le ala e tau atu i le malaia, e to‘atele fo‘i i latou o ē ui atu ai. E vaapiapi le faitotoa ma lauitiiti le ala e tau atu i le ola. Ma e toaitiiti i latou e mauaina. ( Mata 6:21; 7:13-14 ).

O le alofa i mea faalelalolagi o se ituaiga o birdlime, lea e faʻalavelaveina le agaga ma taofia ai le lele atu i le Atua. —Augustine o Hippo, Le Poto o le Au Paia, Jill Haakadels, i. 164

 

FAITAU FUAFUAGA:

 

 

Faafetai mo lau lagolago! 

 

 

lafoina i AIGA, TAGATA FAALEAGAGA ma pōpō , , , , , , , , , , , , , , , .