O le filemu e le naʻo le leai o se taua…
O le filemu o le "toafilemu o le maopoopo."
-Catechism o le Katoliko Ekalesia, l. 2304
EVEN nei, tusa lava pe televave ma saoasaoa le taimi ma le saoasaoa o le olaga manaʻomia tele; e oʻo mai lava i le taimi nei a o feeseeseaiga i le va o ulugaliʻi ma aiga ua faʻateleina; e oʻo mai lava i le taimi nei a o felafolafoai talanoaga i le va o tagata taʻitoʻatasi ma malepelepe malo i taua ... e oʻo lava i le taimi nei e mafai ona tatou maua le filemu moni.
Ae e tatau ona tatou malamalama muamua i le “filemu moni”. Faifeau Falani, Fr. Léonce de Grandmaison (d. 1927), e fai si matagofie:
O le filemu ua ofoina mai e le lalolagi ia i tatou e aofia ai le leai o ni mafatiaga faaletino ma i ituaiga eseese o fiafiaga. O le filemu na folafola mai ma avatu e Iesu i ana uō, o se isi faailoga. E le aofia ai i le leai o se mafatiaga ma le popole ae o le leai o ni feeseeseaiga i totonu, i le lotogatasi o o tatou agaga i le sootaga ma le Atua, ia i tatou lava, ma isi. -O i matou ma le Agaga Paia: Talanoaga i Tagata Laiti, O Tusiga Faaleagaga a Léonce de Grandmaison. (Fides Publishers); cf. Manaia, Ianuari 2018, itulau. 293
O totonu vevesi e faoa ai le agaga o le filemu moni. Ma o lenei faaletonu o le fua o se mea e le mafai ona taofiofia o le a ma le le pulea manaʻoga. O le mea lea ua sili atu ai le le fiafia ma le le mautonu o tagata o atunuu mauoa i luga o le fogaeleele: e toatele ua i ai mea uma, ae e leai se mea. O le filemu moni e le fuaina i mea ua e maua, ae i mea ua ia te oe.
E le o se mea faigofie foi lē ua mea. Auā e pei ona faamatala mai e Sagato Ioane o le Koluse, “o lenei lē lava o le a lē aveesea ai le agaga pe afai [o loo] naunau pea i nei mea uma.” Nai lo o lea, o se mataupu o le faʻaumatia poʻo le aveesea o tuʻinanauga o le agaga ma na faʻamalieina e faʻamalieina ai ma sili atu ona le mautonu.
Talu ai e le mafai ona ulu atu i le agaga o mea o le lalolagi, e le avea i latou lava ma se avega pe afaina ai; ae, o le loto ma le tu'inanau o loo nofo i totonu e mafua ai le faaleagaina pe a tuu i luga o nei mea. -O le alu aʻe o le Mauga o Karamelu, Tusi Muamua, Mataupu 4, n. 4; O Le Aoina Galuega a Sagato Ioane o le Koluse, i. 123; Faʻamatalaina e Kieran Kavanaugh ma Otilio Redriguez
Ae afai e iai nei mea i se tasi, o le ā la? Ae o le fesili, aisea e te maua ai i latou i le mea muamua? E te inuina ni nai ipu kofe i aso uma e ala ai i luga, pe faʻamafanafanaina oe lava? E te 'ai ina ia ola ai, pe ola e te 'ai? Pe e te faia ea se alofa i lau paaga i se auala e faamalosia ai aufaatasiga po o le tau ina manaʻomia ai o le faamalieina? E le tausalaina e le Atua mea na Ia faia pe na te tausalaina foi le fiafia. O le mea ua faasaina e le Atua i le tulaga o se poloaiga, o le liua lea o mea faafiafia po o meaola i se atua, i se tupua itiiti.
‘Aua ne‘i ‘iā te oe ni atua ‘ese e na o a‘u. ‘Aua ‘e te faia mo oe se tupua, po o se fa‘atusa o se mea o i le lagi i luga, po o i le lalolagi i lalo, po o i le vai i lalo o le lalolagi; ‘aua ‘e te ifo ‘iā te i latou pe ‘au‘auna ‘iā te i latou. ( Esoto 20:3-4 .)
Ua silafia e le Alii na foafoaina i tatou i le alofa e na o Ia lava e faataunuuina ai manaoga uma. O mea uma na Ia faia, i le mea sili, ua na o se ata o Lona agalelei e faasino atu i le Puna. O lea la, o le manaʻo tele i se mea po o se isi meafaiola o le misia lea o le sini ma avea ma pologa iā i latou.
Mo le sa'olotoga na fa'asa'olotoina ai i tatou e Keriso; o le mea lea ‘ia tutū mausalī ai ma ‘aua ne‘i toe gaua‘i atu i le amo o le pologa. ( Kala 5:1 )
O o tatou tuinanau, ma le le mautonu e maua mai ai, e aveesea ai le filemu moni.
…o le sa'olotoga e le mafai ona mau i se loto ua pulea e manaoga, i le loto o le pologa. E tumau i le loto ua faasaolotoina, i le loto o se tamaitiiti. —St. Ioane o le Koluse, Ibid. n.6, itulau. 126
Afai e te manaʻo moni (ma o ai e le manaʻo?) “le filemu e silisili i mea uma lava e manatu i ai,” e tatau ona nutililiia nei tupua, ina ia usiusitai i lou finagalo—ae le o le isi itu. O le uiga lenei o Iesu ina ua Ia fetalai:
… o se tasi o outou e le lafoaia mea uma ua ia te ia, e le mafai ona avea ma o’u soo. ( Luka 14:33 )
E finau Iesu, aua e finagalo o Ia mo lo tatou fiafia moni. —POPE JOHN PAUL II, Feʻau a le Autalavou mo le 2005, Vatican City, Aukuso 27th, 2004, Zenit.org
O le ulufale atu i lenei faafitia o le tagata lava ia e pei o se "po pogisa", o le tala lea a Ioane o le Koluse, aua o se tasi ua aveesea lagona o le "malamalama" o le paʻi, tofo, vaai, ma isi. Le Atua Catherine Doherty, "o le faʻalavelave lea e tumau e faavavau i le va o aʻu ma le Atua." [1]Poustinia, i. 142 O lea la, o le faafitia e le tagata lava ia e pei lava o le ulu atu i se po e lē o toe iai ni lagona e taʻitaʻia ai le isu, a o lenei, o le faatuatua o se tasi i le Afioga a le Atua. I lenei “po o le faatuatua”, ua tatau ai i le agaga ona talia se faatuatuaga faatamaitiiti o le a avea le Atua ma lona faamalieina moni—e pei lava o le alaga a le tino. Ae i le faafesuiai o le malamalama maaleale o foafoaga, ua saunia ai e se tasi le loto mo le Malamalama le vaaia o Keriso, o lo tatou malologa moni ma le filemu.
O mai ia ia te aʻu, outou uma oe tigaina ma mafatia i avega, o aʻu foi e malolo ai oe. Ia e aveina laʻu amo, ma aoao mai ia te aʻu, aua o aʻu le agamalu ma le lotomaualalo o le loto; ma o le a e maua le malologa mo oe lava. Aua e avegofie laʻu amo, ma e māmā laʻu avega. (Mata 11: 28-30)
I le taimi muamua, e foliga mai e matua le mafai lava. “Ou te fiafia i laʻu uaina! Ou te fiafia i la'u meaai! Ou te fiafia i la'u sikaleti! Ou te fiafia i laʻu feusuaʻiga! Ou te fiafia i aʻu ata tifaga!…” Tatou te tetee ona o lo tatou fefefe—e pei o le tagata mauoa na alu ese mai ia Iesu ma le faanoanoa ona sa fefe e leiloa ana mea. Ae na tusia e Katerina o le faafeagai e moni ai le tagata na te lafoaia lana le mautonu mana'o:
O le mea e i ai le kenosis [fa'amāgaloina o ia lava] e leai se fefe. — Auauna a le Atua Catherine de Hueck Doherty, Poustinia, i. 143
E leai se fefe aua ua le toe faatagaina e le agaga ona tuinanau e faaitiitia ai i se pologa pagatia. Ua te'i lava ua lagona se mamalu e le'i i ai muamua ona ua faamatuu atu e le agaga le tagata pepelo ma pepelo uma na ia ulu mai ai. I le tulaga o le fefe, o le alofa—pe a na o fatu muamua lava o le alofa moni. Aua o le mea moni, e le o le tuinanau faifaipea mo le fiafia, pe afai e leai e le mafai ona puipuia tu'inanau, o le puna moni o lo tatou le fiafia?
O fea e fai ai taua ma o fea e aumai ai feteʻenaʻiga i totonu o outou? E le mai ou tuʻinanau e faia taua i totonu o ou tagata? (Iakopo 4: 1)
Tatou te le faamalieina tonu lava i o tatou tuinanau ona o mea faaletino e le mafai lava ona faamalieina ai le faaleagaga. ae, “O la’u meaai,” Na fetalai Iesu, “o le faia lea o le finagalo o lē na auina mai aʻu.” [2]John 4: 34 Ina ia avea ma “pologa” a Keriso, ia amoina le amo o le usiusitai i Lana Afioga, o le alu atu lea i le ala o le saʻolotoga moni.
So'o se isi lava avega e fa'atigāina ma nutimomoia oe, ae o le mea moni lava e fa'amamafaina oe e Keriso. So'o se isi lava avega e mamafa i lalo, a o Keriso e foa'i atu ia te oe apaau. Afai e te ave ese apaau o se manulele, atonu e foliga mai o loo e aveesea le mamafa, ae o le tele o le mamafa e te aveese, o le tele foi lena o lou saisai i lalo i le eleele. O i inā o lo'o i luga o le 'ele'ele, ma sa e mana'o e fa'amamā ai; toe avatu i ai le mamafa o ona apaau ona e iloa ai lea o lona lele. —St. Augustine, Lauga, l. 126
Ina ua fetalai atu Iesu ia te oe e "ave lou satauro", ia "alofa le tasi i le isi", ia "lafoa'i mea uma", e foliga mai o loo Ia tuuina atu se avega ia te oe e faoa ai lou fiafia. Ae o le usiusitai tonu lava lea ia te ia “e maua e outou le malologa mo outou lava.”
O le ae mauaina filemu moni.
O ‘outou uma o ē feoa‘i ma puapuagā, puapuagā, ma mafatia i o ‘outou popolega ma o ‘outou tu‘inanau, ‘inā ō ‘ese ia ‘outou, ‘ia ō mai ‘iā te a‘u, ‘ou te fa‘amālōlōina ai ‘outou; ma o le a outou maua le malologa mo o outou agaga e aveesea e manaoga mai ia te outou. —St. Ioane o le Koluse, Ibid. Ch. 7, n.4, itulau. 134
Afai e te fia lagolagoina lenei mea
faiva faataimi atoa,
kiliki le faʻamau i lalo.
Faʻamanuia ia oe ma faʻafetai lava!
E malaga ma Mareko i le le Lenei le Upu,
kiliki i luga le fuʻa i lalo e lesitala.
O lau imeli o le a le faʻasoaina i se tasi.
