TULAFONO o le palotaina o ni tamaloloa se toalua i ofisa sili ona taua i luga o le paneta — Donald Trump i le Peresetene o le Iunaite Setete ma Pope Francis i le Nofoa o Sagato Petelo - sa i ai se suiga taua i le lautele lauga i totonu o le aganuu ma le Ekalesia lava ia. . Pe na latou fuafuaina pe leai, o nei tamaloloa na avea ma faʻatupuina le tulaga quo. I le taimi e tasi, ua faafuaseʻi lava ona suia le tulaga faʻalemalo ma faʻalelotu. O le mea sa natia i le pouliuli ua sau i le malamalama. O le mea semanu e ono valoʻia ananafi e leʻo toe tupu ile aso nei. Ua paʻu le faʻatonuga tuai. O le amataga o le a Sili Lelei o lena ua amataina se faataunuuga i le lalolagi atoa o afioga a Keriso:
Mai le taimi nei i luga o se aiga o le lima o le a vaevaeina, tolu faasaga i le lua ma le lua faasaga i le tolu; o le a fevaevaeai le tama i lona atalii ma le atalii e faasaga i lona tama, o le tina e faasaga i lana tama teine ma le afafine e faasaga i lona tina, o le tina-i-tulafono faasaga i lana tama teine-tulafono ma le afafine-i-tulafono e faasaga i lona tina -le-tulafono. (Luka 12: 52-53)
O le lauga i o tatou taimi ua le gata ina oona, ae matautia. O le a le mea na tupu i le US i le iva aso talu ai talu ona ou lagona le siitia e toe lolomiina O le Tupuola Faʻatupu Faʻatupu e ofoofogia. E pei ona ou fai atu mo le tele o tausaga, taʻamilosaga o lo'o fa'afefeteina i lalo; ma o le a oo mai le taimi o le a amata ai ona televave mea tutupu, o le a le mafai ai ona tatou mulimulitaia faaletagata. O lena taimi ua amata nei.
O le manatu la o le mafaufau loloto i aso nei, e le o le mafaufau i le faatupulaia o le Afa ma matagi matautia o lenei afa faaleagaga o loo i ai nei, ae ia fesoasoani ia te oe e tumau i le olioli ma, o lea, ia taulai atu i le mea e tasi e taua: o le finagalo o le Atua.
SUIA LOU MAFAUFAU
O le tautalaga i luga o le cable news, social media, late night talk show ma chat forums ua matua oona ma toso atu ai tagata i le atuatuvale, popole, ma le faaosofia o tali tuinanau ma faatiga. O lea la, ou te toe fia liliu atu ia Sagato Paulo, aua o se tagata lenei sa ola i le lotolotoi o le taufaamata’u, fevaevaeaiga, ma le mata’utia e sili atu nai lo le mea o le a fetaiai ma le toatele o i tatou. Ae muamua, o sina mea faasaienisi.
O tatou o mea tatou te mafaufau i ai. E foliga mai o se faaupuga, ae e moni. O le auala tatou te mafaufau ai e aafia ai o tatou mafaufau, lagona, ma e oo lava i le soifua maloloina faaletino. I suʻesuʻega fou mataʻina i le faiʻai o le tagata, ua faʻamatalaina e Dr. Caroline Leaf le auala e le "faʻamautu" ai o tatou faiʻai e pei ona manatu muamua. Ae, o la tatou mafaufauga e mafai ma e mafai ona suia i tatou faaletino.
A o e mafaufau, ua e filifilia, ma a o e filifili, oe mafua ai faʻamatalaga o tupuʻaga e tupu i lou faiʻai. O lona uiga e te faia polotini, ma nei polotini fausia ou mafaufauga. O mafaufauga e moni, mea faʻaletino e nofo ai le mafaufau ma fanua. -Sulu i Lou Brain, Dr. Caroline Leaf, BakerBooks, i 32
O suʻesuʻega, na ia taʻua foi, ua faaalia ai o le 75 i le 95 pasene o le mafaufau, tino, ma amioga o maʻi e mafua mai i se tasi olaga mafaufau. O le mea lea, o le faʻamamaina o mafaufauga o se tasi e mafai ona i ai se aafiaga iloga i le soifua maloloina o se tagata, e oʻo lava i le faʻaitiitia o aʻafiaga o le autism, dementia, ma isi faʻamaʻi.
E le mafai ona matou faʻatonutonu mea na tutupu ma tulaga o le olaga, ae e mafai ona matou faʻatonutonuina a matou tali atu ... Ua e saoloto e faia filifiliga e faʻafefea ona taulaʻi lau vaai, ma e aʻafia ai le suiga o vailaʻau ma polotini ma faʻapipiʻi o lou faiʻai. —Cf. i. 33
E faapefea la ona e vaai i le olaga? E te ala i luga ma le ita? Pe e masani ona lolo atu lau talanoaga i le leaga? O le ipu 'afa tumu pe 'afa gaogao?
IA LIUA
O le mea e mataʻina ai, o mea ua maua nei e le faasaienisi, na faamaonia e St. Paul i le lua afe tausaga ua mavae.
Aua tou te amio faatasi ma lenei lalolagi, a ia liua i le faafouina o o outou mafaufau, ina ia outou faamaonia po o le a le finagalo o le Atua, po o le a le mea e lelei, ma le malie, ma le atoatoa. ( Roma 12:2 )
Le auala tatou te mafaufau ai moni lava e liua ai i tatou. Peitaʻi, ina ia mafai ona suia lelei, ua faamamafa mai ai e St. Paulo o tatou mafaufauga
e ao ona faia, e lē o le lalolagi, a o le finagalo o le Atua. O iina o loo taoto ai le ki i le olioli moni—le lafoaia atoatoa o le Finagalo Paia.[1]cf. Mata 7:21 O lea, sa popole foʻi Iesu i le auala tatou te mafaufau ai:
Aua le popole ma faapea ane, 'O le a se mea tatou te aai ai?' po o le 'O le a se mea tatou te inu ai?' po o le 'O a mea tatou te ofuina?' O mea uma ia e saili e tagata faapaupau. Ua silafia e lo outou Tamā o i le lagi tou te manaʻomia uma na mea. A ia outou muai saili le malo o le Atua ma lana amiotonu, ona foaiina atu ai lea o ia mea uma ia te outou. Aua le popole mo a taeao; a taeao e tausia e ia lava. Ua lava le aso i lona lava leaga. ( Mataio 6:31-34 ).
Ae, e faapefea? E faapefea ona tatou le popole i nei manaoga i aso taitasi? Muamua la, e pelā me se Kelisiano papatiso, e seai eiloa ne koe se fesoasoani:
E leʻi foaʻi mai e le Atua iā i tatou le agaga o le palaai, a o le malosi, ma le alofa, ma le pulea o le tagata lava ia… e fesoasoani mai foʻi le Agaga i o tatou vaivaiga (2 Timoteo 1:7; Roma 8:26).
E ala i le tatalo ma le Faamanatuga, ua tuuina mai ai e le Atua le tele o le alofa tunoa mo o tatou manaoga. E pei ona tatou faalogo i ai i le Tala Lelei i aso nei, “Afai foi o outou o e amioleaga, ua outou iloa ona avatu o mea lelei i a outou fanau, e le sili ea ona foaiina mai e le Tama o i le lagi le Agaga Paia i e ole atu ia te ia?” [2]Luka 11: 13
O le tatalo e alu i le alofa tunoa tatou te manaʻomia mo le faʻaaloalo. -Catechism o le Katoliko Ekalesia, l. 2010
Ae, e tatau i se tasi ona aloese mai le sese o le Quietism lea e nofonofo ai se tasi, faatalitali mo le alofa tunoa e suia ai oe. Leai! E pei lava ona manaʻomia e le afi le suauʻu e taʻavale ai, e faʻapea foi, o lou suiga e manaʻomia ai lou fiat, le felagolagomai malosi o lou faitalia. E mana'omia ai lou suia moni o lou manatu. O lona uiga o le ave…
… manatu faatagataotaua uma e usiusitai ia Keriso. ( 2 Korinito 10:5 ).
E manaomia ai se galuega! E pei ona ou tusia i totonu Le Malosiaga o Faamasinoga, e tatau ona tatou amata mataalia i le aumaia o “faamasinoga i le malamalama, faailoa (oona) mamanu o mafaufauga, salamo mai ai, ole atu mo se faamagaloga pe a talafeagai ai, ona faia lea o ni suiga mausali.” Sa tatau ona ou faia lenei mea ina ua ou iloa sa i ai sa'u auala le lelei e fau ai mea; o lena fefe na mafua ai ona ou taulai atu i taunuuga sili ona leaga; ma sa ou faigata tele ia te au lava, ou te musu e vaai i se mea lelei. Na manino mai fua: Ua leiloa loʻu olioli, filemu, ma le malosi e alofa ai i isi e pei ona alofa mai o Keriso ia i tatou.
O oe o se ave o le malamalama pe ae ulu atu i se potu po o se ao pogisa? E faalagolago lena i lou mafaufau, lea e i ai i lau pule.
FAI LAA'AGA I LE ASO
Ou te le o fai atu e tatau ona tatou aloese mai mea moni pe pipii o tatou ulu i le oneone. Leai, o faʻalavelave o loʻo siomia ai oe, aʻu, ma le lalolagi e moni ma e masani ona manaʻomia tatou faʻatasi. Ae e ese lena mea mai le tuu atu ia i latou e faatoilaloina oe—ma o le a latou faia, pe afai e te le faia
talia le finagalo faataga o le Atua ua faatagaina ai nei tulaga mo se lelei sili atu, ae nai lo lena, taumafai e fai pule mea uma ma tagata uma o loʻo siomia oe. Peitaʻi, o le tuufaafeagai lenā o le “saʻili muamua o le Malo o le Atua.” O le tetee lea i lena tulaga manaomia o le olaga faatamaitiiti faaleagaga.
O le avea e pei o tamaiti laiti o le lafoaia lea o i tatou lava mai le manatu faapito, ma le tuinanau ina ia mafai ai ona nofoalii le Atua i le pito i totonu o o tatou tagata. O le lafoa'ia lea o lenei manaoga, ua matua'i maua'a i totonu ia i tatou, o le avea na'o le matai o mea uma tatou te su'esu'eina, o le filifili mo i tatou lava, e tusa ai ma o tatou mana'oga, po o le a le lelei po o le leaga mo i tatou. —Fr. Victor de la Vierge, matai fou ma le faatonu faaleagaga i le itumalo o Karameli o Farani; Manaia, Setema 23, 2018, itulau. 331
O le mea lea na tusi mai ai Sagato Paulo e tatau ona tatou “Ia faafetai i mea uma lava, auā o le finagalo lea o le Atua mo outou ia Keriso Iesu.” [3]1 Thessalonics 5: 18 E tatau ona tatou teena ma le malosi na mafaufauga e faapea "Aisea ua ou?" ma amata ona fai mai, "Mo aʻu", o lona uiga, "Ua faatagaina e le Atua lenei mea mo aʻu e ala i Lona finagalo faatagaina, ma O la’u meaai o le faia lea o le finagalo o le Atua.” [4]cf. Ioane 4:34 Nai lo le muimui ma le faitio-e tusa lava pe o lo’u tulituli lea o le tali-e mafai ona ou toe amata ma suia loʻu mafaufau, fai mai, “Aua le faia loʻu loto, ae ia faia lou finagalo.” [5]cf. Luka 22:42
I le tifaga Alalaupapa o Sipai, na maua se tagata Rusia o sipai ma feagai ma ni taunuuga matuia. Sa nofo filemu o ia iina a o fesili mai lana tagata fai fesili pe aisea ua le toe ita ai. “Mata e fesoasoani?” tali le sipai. E masani ona ou manatua na upu pe a faaosoosoina au e “maua” pe a faaletonu.
Ia leai se mea e faalavelave ia te oe,
Ia leai se mea e te fefe ai,
E mavae atu mea uma:
E le suia lava le Atua.
O le onosai e maua ai mea uma
O lē ua i ai le Atua e leai se mea e mativa ai;
Ua lava le Atua.
—St. Teresa o Avila; ewtn.com
Ae e tatau foi ona tatou faia ni laasaga e aloese ai mai tulaga e masani ona mafua ai le atuatuvale. E oo lava ia Iesu sa savali ese mai tagata leaga ona sa Ia silafia latou te le fiafia i le upumoni, manatu, po o le mafaufau lelei. O lea la, ina ia suia lou mafaufau, e tatau ona e nofo i le "upu moni, matagofie, ma le lelei" ma aloese mai le pogisa. Atonu e mana'omia ai le aveesea o oe lava mai mafutaga oona, fono, ma fefa'ataua'iga; atonu o lona uiga o le tapeina o le televise, le auai i felafolafoaiga leaga i luga o le Facebook, ma aloese mai faiga faaupufai i faatasiga faaleaiga. Nai lo lena, amata faia filifiliga lelei ma le loto i ai:
… o mea uma ua moni, o mea uma ua ta’uleleia, o mea uma ua tonu, o mea uma ua mamā, o mea uma ua matagofie, o mea uma ua logoleleia, ma mea uma ua silisili, ma se mea e viia, ia outou manatunatu i nei mea. Ia faia pea mea ua e aʻoaʻoina ma maua ma faalogo ma vaai mai iā te aʻu. ‘Ona ‘iā te ‘outou lea o le Atua o le manuia. ( Fili 4:4-9 )
E LE TATAU ONA TATAU
Ma le mea mulimuli, aua nei e manatu o le "mafaufau lelei" poʻo le viia o le Atua i le lotolotoi o mafatiaga o se ituaiga o le faafitia pe na o oe. Tou te iloa, o nisi taimi tatou te manatu ai e na o le faamafanafanaga (Mauga o Tapora) e feiloai ai Iesu ma i tatou (Mauga o Kalevario). Ae, o le mea moni, o Ia pea lava faatasi ma i tatou i le vanu i lo latou va;
E ui lava ‘ina ‘ou savali i le vanu o le ata o le oti, ‘ou te lē fefe lava i se mea leaga, auā ‘ua e fa‘atasi ma a‘u; o lou tootoo ma lou tootoo e faamafanafanaina ai au. ( Salamo 23:4 ).
O lona uiga, o Lona Finagalo Paia—le tiute o le taimi nei—faamafanafanaina i tatou. Atonu ou te le iloa pe aisea ua ou mafatia ai. Atonu ou te le iloa pe aisea ua ou ma'i ai. Atonu ou te le malamalama pe aisea ua tutupu ai mea leaga ia te au po o isi… ae ua ou iloa, afai ou te mulimuli ia Keriso, afai ou te usiusitai i Ana poloaiga, o le a tumau o Ia ia te au pe a ou tumau ia te Ia ma lo’u olioli. “o le a atoatoa.”[6]cf. Ioane 15:11 O Lana folafolaga lena.
Ma o lea,
Lafo atu ou popolega uma ia te ia ona o loo ia popole mo oe. (1 Peteru 5: 7)
Ona, ave faatagataotauaina mafaufauga uma e oo mai e gaoia ai lou filemu. Ia usiusitai ia Keriso… ma ia liua e ala i le faafouina o lou mafaufau.
O lenei, ‘ou te ta‘utino atu ma molimau atu i le Ali‘i, ‘aua ne‘i toe ola ‘outou fa‘apei o nu‘u ‘ese, i le lē aogā o o latou mafaufau; ‘ua fa‘apouliuligia i latou i le mafaufau, ‘ua vavae‘ese i latou i le ola o le Atua ‘ona o lo latou vālea, ‘ona o le ma‘a‘a o o latou loto, ‘ua fa‘alēaogāina ai i latou ma tu‘uina atu i latou lava i le tu‘inanau, ‘ina ‘ia fai mea leaga uma e o‘o atu i luma. E lē fa‘apea ‘ona ‘outou a‘oa‘oina ai Keriso, ‘ina ‘ua ‘outou manatu ‘ua ‘outou fa‘alogo ‘iā te ia, ma ‘ua a‘oa‘oina ‘outou ‘iā te ia, e pei ‘ona i ai le ‘upu moni ‘iā Iesu, ‘ina ‘ia ‘outou tu‘ua le tagata tuai o lo ‘outou olaga tuai, ‘ua leaga i tu‘inanau pepelo, ua faafouina i le agaga o o outou mafaufau, ma oofu i le tagata fou, na faia i le ala a le Atua i le amiotonu ma le paia o le upu moni. ( Efe 4:17-24 .)
Mafaufau i mea o i luga, ae le o mea o i le lalolagi. (Kol 3: 2)
FAITAU FUAFUAGA
Le Leiloa ole Lauga a le Atunuʻu
O le Now Word o se faifeʻau tumau lena
faʻaauau i lau lagolago.
Faʻamanuia ia oe, ma faʻafetai.
E malaga ma Mareko i le Lenei le Upu,
kiliki i luga le fuʻa i lalo e lesitala.
O lau imeli o le a le faʻasoaina i se tasi.
